Grażyna Nawrolska o historii Starego Miasta w Elblągu

Grażyna Nawrolska ukończyła archeologię na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz dwuletnie Studium Podyplomowe Ochrony Zabytków na Uniwersytecie Warszawskim, a stopień doktora uzyskała na Uniwersytecie we Wrocławiu. Pracowała w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku, Pracowniach Konserwacji Zabytków Oddziały w Zamościu i Gdańsku oraz w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu. Od 1980 roku związana z Elblągiem. Wspólnie z mężem Tadeuszem rozpoczynała prace archeologiczno-architektoniczne na Starym Mieście, a po jego śmierci kierowała i prowadziła dalsze badania. Jest autorką kilkudziesięciu publikacji naukowych w kraju i zagranicą, uczestniczką licznych konferencji, organizatorką wystaw i redaktorką książek, a także popularyzatorką wspaniałej przeszłości Elbląga. Działa w Polskim Towarzystwie Historycznym, Stowarzyszeniu Naukowym Archeologów Polskich i Stowarzyszeniu Miłośników Truso. Jest rzeczoznawcą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do spraw archeologii. Kocha Hiszpanię i średniowiecze.

Pierwsza z nich została wydana w 2012 roku przez Stowarzyszenie Miłośników Truso. Jest to pierwsze obszerne omówienie wyników wieloletnich prac wykopaliskowych na obszarze Starego Miasta. Książka powstała jako rozprawa doktorska obroniona w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Na podstawie odsłoniętych reliktów staromiejskich na przestrzeni 7% obszaru uwidacznia dokładny i namacalny obraz miasta z XIII wieku i jego różne aspekty. Monografia porusza zagadnienie lokacji miasta, a więc próbę objaśnienia tak przyczyn, jak i okoliczności założenia grodu przy rzece Elbląg w strategicznym punkcie osadnictwa plemion pruskich, między Królewcem a Gdańskiem. W dalszych rozdziałach znajdziemy opis kształtowania się przestrzeni miejskiej, konstrukcji ulic, domów i najważniejszych obiektów użyteczności publicznej. Dużo miejsca badaczka poświęca też odnalezionym podczas wykopalisk przedmiotom, które dużo mówią m.in. o ówczesnych kontaktach handlowych Elbląga, o gospodarce, rzemiośle czy kulturze duchowej pierwszych mieszkańców. Opisane są również obiekty, po których nie ma śladów, takich jak zamek krzyżacki, cmentarz przy kościele św. Mikołaja czy pręgierz.

Natomiast druga książka, wydana dwa lata później przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu, koncentruje się na życiu dawnych mieszkańców Elbląga. W oparciu o ogromną ilość materiałów pozyskanych podczas badań archeologicznych badaczka przedstawia ich codzienność i próbuje pokazać, kim byli dawni mieszkańcy, co produkowali, jak mieszkali, w co się ubierali, co jedli i jak się bawili. Przykładami takich znalezisk są pozostałości domów, umocnień obronnych, wodociągów, budynków municypalnych oraz dziesiątki tysięcy przedmiotów codziennego użytku.

Obie książki są świadectwem tego, jak dokładnie pod względem archeologicznym zostało przebadane nasze miasto.