Choroba po utracie pracy. Komu przysługuje zasiłek chorobowy? Czy można być na zwolnieniu lekarskim po ustaniu zatrudnienia?

Te wszystkie zasady dotyczą wyłącznie osób ubezpieczonych, które mają opłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne, które w przypadku umowy o pracę jest obowiązkowe, ale w przypadku zleceniobiorców i prowadzących własna działalność. Warto płacić tę niewielką składkę, żeby mieć zabezpieczenie na czas choroby.

— Jeżeli jesteśmy ubezpieczeni, to nie jest tak, że gdy kończy nam się umowa o pracę to automatycznie tracimy prawo do zasiłku chorobowego — mówi Anna Grabowska regionalny rzecznik ZUS na Warmii i Mazurach.

Rzeczniczka wyjaśnia, że „chorobowe” przysługuje wtedy, gdy niezdolność do pracy trwała bez przerwy, co najmniej 30 dni i powstała wprawdzie po ustaniu zatrudnienia, ale nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego albo nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

— Zasiłek chorobowy zwany popularnie „chorobowym” już po wygaśnięciu ubezpieczenia chorobowego można dostawać do 91 dni — zapewnia Anna Grabowska.

To ograniczenie do 91 dni nie dotyczy jednak niezdolności do pracy powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów oraz niezdolności spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

— W tych przypadkach zasiłek chorobowy można dostawać nie dłużnej niż 182 albo 270 dni — gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą lub przypada w czasie ciąży — wyjaśnia rzeczniczka.

Jeżeli po zakończeniu okresu, w czasie którego można dostawać zasiłek chorobowy, osoba ubezpieczona jest nadal niezdolna do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, wtedy przysługuje jej świadczenie rehabilitacyjne nie dłuższe niż 12 miesięcy. Decyzję podejmuje zawsze lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS.

Jeśli zwolnienie lekarskie przypada jeszcze na czas zatrudnienia jak i obejmuje okres już po ustaniu ubezpieczenia, wtedy „chorobowe” do zakończenia umowy o pracę wypłaca pracodawca (lub zleceniodawca), pod warunkiem że zgłasza do ubezpieczenia chorobowego ponad 20 osób.

— Potem wypłatę zasiłku przejmujemy my. Żeby jednak było to możliwe pracodawca, (czy zleceniodawca), o czym niekiedy zapomina - musi przekazać do nas zaświadczenie płatnika składek Z-3 albo Z-3a — zastrzega Grabowska.

Rzeczniczka wyjaśnia, że już przy kolejnym zwolnieniu lekarskim, które zostało wydane po ustaniu zatrudnienia, były pracownik wnioskuje o wypłatę „chorobowego” bezpośrednio do ZUS-u (druk ZAS-53). Niezbędnym dokumentem do przyznania zasiłku po ustaniu zatrudnienia jest oświadczenie byłego pracownika, które składa na druku Z-10. Wypełnione formularze może również przesłać elektronicznie przez portal PUE ZUS.

Inna jest zasada w przypadku osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, osób z nimi współpracujących oraz duchownych. Te osoby wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego składają bezpośrednio do ZUS na druku Z-3b lub ZAS-53.

— Warto pamiętać o tym, że wypłata zasiłku nie następuje z tzw. automatu. To, że lekarz wystawi e-ZLA nie wystarczy. Musi wpłynąć do nas wniosek o wypłatę — przestrzega rzeczniczka. — Bez tego nie ma wypłaty.

Trzeba także mieć na uwadze, że roszczenie o zasiłek chorobowy przedawnia się po 6 miesiącach od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

— Zwracam uwagę, że te wszystkie zasady dotyczą wyłącznie osób ubezpieczonych, które mają opłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne, które w przypadku umowy o pracę jest obowiązkowe, ale w przypadku zleceniobiorców i prowadzących własna działalność — dobrowolne — przestrzega Anna Grabowska.

— Zachęcam do płacenia tej niewielkiej składki, żeby mieć zabezpieczenie na czas choroby — dodaje.

Miesięczny zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości: 80 proc. podstawy wymiaru, w tym również za okres pobytu w szpitalu, 100 proc. podstawy wymiaru, także za okres pobytu w szpitalu, jeśli niezdolność do pracy będzie spowodowana m.in.: wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, wystąpi w czasie ciąży, wystąpi wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Wysokość zasiłku chorobowego zależy od podstawy wymiaru składek.

Podstawa obliczana jest co do zasady z wynagrodzenia/przychodu z 12 miesięcy, poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Co ważne Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek obniżyć wysokość świadczeń chorobowych osobom, którym ustał tytuł do ubezpieczenia. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego ograniczona jest wówczas do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia.