Dzisiaj jest tutaj I LO. A jak tutaj uczono przed wojną?

Tradycje szkolnictwa wyższego w Elblągu były bardzo długie. Ale od założenia w 1535 r. przez radę miejską pierwszego, niezależnego od kościoła protestanckiego męskiego Gimnazjum Elbląskiego, zwanego wkrótce „Elbląskimi Atenami”, brakowało podobnej szkoły dla dziewcząt.

Sytuacja taka trwała aż do początków XIX w. bowiem dopiero w 1801 r. powstała prywatna, wyższa szkoła żeńska dla dziewcząt „z dobrych, mieszczańskich kręgów”. Druga taka szkoła, z inspiracji elblążanki Johanny Braun, została założona w 1832 r. w budynku zajmowanym dotychczas przez hotel „Dom Angielski”, stojący po lewej stronie wejścia do ratusza przy Placu Fryderyka Wilhelma (Plac Słowiański). Wśród kadry pedagogicznej tej szkoły byli doświadczeni nauczyciele gimnazjalni, kilka nauczycielek i dwóch kaznodziei. Czesne wynosiło do trzech talarów miesięcznie od ucznia, podobnie jak w Tylży i Szczecinie.

W 1842 r. liczba elbląskich szkół tego profilu powiększyła się o Staromiejską Średnią Szkołę Żeńską, mającą swoją siedzibę w obrębie Starego Miasta nad rzeką Elbląg. Szkołę tą, jako wyższą szkołę żeńską, przejęło w 1852 r. miasto, a naukę pobierało tu wówczas 166 uczennic. Jej kierowniczką została wzmiankowana już Johanna Braun, niezwykle zasłużona dla rozwoju oświaty w mieście, a po jej odejściu doktor nauk przyrodniczych i filozoficznych Rudolph Braun. W tymże roku wszystkie inne, prywatne szkoły zostały zamknięte. Natomiast ta szkoła została 22 października 1852 r. uroczyście otwarta jako Wyższa Szkoła Żeńska. Jej kadrę pedagogiczną stanowiło 11 pedagogów: 6 nauczycieli i 5 nauczycielek. Liczba uczęszczających dziewcząt osiągnęła poziom 220 i szybko rosła. W tej sytuacji władze miasta podjęły decyzję o wybudowaniu całkowicie nowego obiektu szkolnego i jako miejsce przyjęto Mały Park (Kleinen Lustgarten) na rogu ulicy Staromiejskiej Wałowej 16-17 i ulicy Pocztowej. Miejsce to zostało poświęcone w 1875 r. a 22 października 1877 r. obiekt został uroczyście oddany do użytku. Był to jednocześnie jubileusz 25-lecia tej szkoły. Progi nowego budynku przekroczyły 464 uczennice.

Z okazji jubileuszu 50-lecia szkoły, obchodzonego w 1902 r., ówczesny nadburmistrz Elbląga Heinrich Elditt poinformował przybyłych gości, przedstawicieli władz lokalnych, rodziców, kadrę nauczycielską i uczennice, iż oto „Jego Majestat Kajzer Wilhelm II, pismem z 21 września 1902 r. wyraził zgodę i dał zezwolenie, by Wyższa Szkoła Żeńska w Elblągu, w gdańskiej rejencji rządowej, mogła nosić nazwę Jej Wysokości Cesarzowej i Królowej – Augusty Wiktorii”. Od tego czasu do powszechnego użytku weszła nazwa „Szkoła Cesarzowej Augusty Wiktorii”.

Wkrótce nazwa ta pojawiła się w postaci pozłacanych literek, w łukowej formie, nad wejściem głównym do szkoły. Cesarzowa Augusta Wiktoria kilka razy odwiedziła tę szkołę, gdy jej mąż Kajzer Wilhelm II przybywał do swego majątku w Kadynach. Siedem lat później szkoła została przemianowana na Wyższą Szkołę Żeńską i Liceum, a dwa lata później na Wyższe Seminarium Nauczycielskie i Liceum Wyższe. Kadra pedagogiczna liczyła wtedy 31 osób plus dyrektor, który zamieszkiwał obok, w dawnej willi dyrektora Fabryki Cygar i Tabaki W. Pamperina.

W latach 1911-1912 zrealizowano rozbudowę szkoły wzdłuż lewej strony ulicy Pocztowej. Nowy obiekt miał 36 metrów długości i 12 metrów szerokości – w sumie 11 pomieszczeń. Swoje podwoje znalazły tu gabinety do nauczania chemii, rysunku, fizyki i innych przedmiotów. Była tutaj również sala gimnastyczna o długości 20 metrów i szerokości 12 metrów, wraz z przebieralniami i pomieszczeniami technicznymi.

Ze sprawozdań szkolnych wynika, że absolwentki pochodziły wyłącznie z rodzin inteligenckich i warstw średnich. Natomiast wśród absolwentek wyższego liceum dominowały córki urzędników, profesorów gimnazjalnych i nauczycieli. Według sprawozdania z 1915 r. do Oberlyzeum uczęszczało 30 ewangeliczek i 6 katoliczek, a do Lyzeum 486 ewangeliczek, 62 katoliczki i 22 Żydówki. W tym czasie spoza terenu Prus były 4 uczennice, a 3 nie miały pruskiego obywatelstwa.

W następstwie reformy szkolnictwa przeprowadzonej w 1926 r. w Prusach, Wyższe Seminarium Nauczycielskie przy elbląskiej Szkole Cesarzowej Augusty-Wiktorii, również zostało zamknięte. Od tego czasu nauka w Wyższym Liceum była podsumowywana egzaminem maturalnym. W 1931 r. szkołę przejęło na utrzymanie państwo pruskie.

W 1942 r. szkoła obchodziła jubileusz 110-lecia. W programie obchodów wielokrotnie wspominano jej założycielkę – Johannę Braun. Jubileuszowe obchody nie odbyły się jednak w pięknej auli szkolnej, która została oddana dla potrzeb obrony cywilnej, i tym samym główne uroczystości, „skromne z powodu wojny”, odbyły się w sali gimnastycznej. Jedna z nauczycielek przypomniała historię szkoły, a uczennice zaprezentowały w czterech aktach inscenizację uwzględniającą główne etapy w jej dziejach. Na uroczystość przybył prosto z frontu ówczesny dyrektor szkoły – Bruno Czerwinski, który również wygłosił okolicznościowe przemówienie. Pod koniec wojny w większości elbląskich szkół zorganizowano lazarety wojskowe, natomiast w Szkole Cesarzowej Augusty Wiktorii nadal odbywały się zajęcia.

Budynek szkoły wyszedł z wojny bez większych uszkodzeń. 4 września 1945 r. uruchomiono tutaj polską Szkołę Podstawową nr 1 i zainaugurowano rok szkolny 1945/1946. Dwa lata później uruchomiono Liceum Ogólnokształcące, które dzisiaj nosi nazwę Juliusza Słowackiego.
Lech Słodownik