100-lecie praw wyborczych kobiet. Konferencja w Galerii El

Podpisany przez Piłsudskiego dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego stanowił, że wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci. Mówił też, że wybieralni do Sejmu są wszyscy obywatele i obywatelki państwa posiadający czynne prawo wyborcze. Te, fundamentalne dla praw wyborczych kobiet zapisy zostały następnie utrzymane przez konstytucję marcową. Nie był to jednak prezent, ani kurtuazyjny ukłon w stronę kobiet. Wszak Piłsudski nie miał o niewiastach i ich umysłowości zbyt pochlebnej opinii. Jednak konsekwentna, trwająca od lat walka polskiego ruchu emancypacyjnego o prawa do realnego uczestnictwa w tworzeniu niepodległej Polski sprawiła, że musiał się ugiąć.

— Kiedy Piłsudski przybył do Warszawy nadzieje mieszkańców wobec tworzącej się wolnej ojczyzny były ogromne — mówi Danuta Janczuk, przewodnicząca elbląskiego oddziału terenowego Ligi Kobiet Polskich i organizatorka konferencji. — Każde ze środowisk miało swoje postulaty i oczekiwało ich rychłego spełnienia. Nic dziwnego, że także ruchy kobiece i feministyczne, upatrywały w tym momencie historii swojej szansy na to, by obalić powszechnie zakorzenioną i przez wieki kultywowaną opinię, że polityka to „męska rzecz”. W listopadzie 1918 roku grupa sufrażystek stawiła się na na audiencję u naczelnika państwa. Chciały rozmawiać o pełnym równouprawnieniu, którego fundamentem było przyznanie kobietom pełni praw wyborczych. Bo w przeciwieństwie do innych europejskich feministek, polskie działaczki ponad inne prawa przedkładały realną możliwość współtworzenia nareszcie wolnej ojczyzny. Ale Piłsudski ani myślał je przyjąć. Jego zdaniem kobiety zbędne były w polityce jako „istoty podatne na wpływy, z natury swej konserwatywne”. Mijały godziny, dął listopadowy wicher, zacinał śnieg. Kobietom nic nie było jednak w stanie przeszkodzić. Sprawa była dla nich zbyt ważna, a walka zbyt długa, by rozważały odejście. Stały, łomocząc parasolkami w zamknięte okiennice tak długo aż marszałek ugiął się, wpuścił je do środka i wysłuchał z pozytywnym skutkiem. Bo choć do praw wyborczych kobiet Piłsudski przekonania nie miał – słowo się rzekło - 28 listopada 1918 r. podpisał dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, gwarantujący kobietom prawa wyborcze.

Stąd właśnie organizowana przez elbląskie działaczki LKP konferencja symbolicznie nawiązuje do motywu parasolki, która również w XXI wieku wykorzystywana jest przez polskie kobiety do walki o swoje prawa, m.in. podczas marszów protestu.
— Organizując tą imprezę z jednej strony chcemy oddać hołd naszym prababkom, które tak wiele dla nas wywalczyły, z drugiej zaś, uhonorować współczesne działaczki z naszego regionu, nie tylko dbające o to, by nikt nam tych praw nie odebrał ale również, działające na polu edukacji obywatelskiej, budowania silnej i kreatywnej społeczności lokalnej, poprawy mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne — mówi Danuta Jańczuk.

W programie konferencji, odbywającej się pod patronatem marszałka województwa warmińsko–mazurskiego Gustawa Marka Brzezina oraz prezydenta Elbląga Witolda Wróblewskiego, znajduje się m.in. wręczenie odznaczeń za zasługi dla Warmii i Mazur i projekcja filmu „Polka potrafi”.

Przewidziano również wystąpienia marszałka, prezydenta, wiceprzewodniczącej oddziału terenowego Ligi Kobiet Polskich oraz dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Miejskiego. Z prelekcją na temat „Polskie kobiety – w codzienności i życiu publicznym” wystąpi profesor nadzwyczajny Stanisław Achremczyk z Uniwersytetu Warmińsko–Mazurskiego, dyrektor Ośrodka Badań Naukowych im. Kętrzyńskiego w Olsztynie. Natomiast dr Danuta Oleksiak z Warmińsko – Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu wystąpi z odczytem „Równe prawa i nierówne szanse, czyli edukacja szkolna kobiet w II Rzeczypospolitej”.

Konferencji towarzyszyła będzie wystawa pod hasłem „Kobiety w walce o niepodległość”. Została ona zorganizowana przez Ligę Kobiet Polskich przy współpracy z Archiwum Akt Nowych. Poświęcona jest roli kobiet w walce o niepodległość Polski. Zawiera 26 plansz o mądrych, silnych i niezwykłych polskich kobietach, które żyły i działały w trudnych czasach, tak wojny, jak i pokoju. Ilustracje i kopie dokumentów pochodzą ze zbiorów: Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Państwowego w Poznaniu, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Wojskowego Biura Historycznego, komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość Polski oraz zbiorów prywatnych Tadeusza Krawczaka i Jacka Dehnela. Wystawę będzie można oglądać w godzinach 10-18 w Centrum Sztuki Galerii El.
Agata Załuska