Mierzeja okiem Elbląga

Prezydent RP Andrzej Duda przekop nazywa „jedną z wielkich inwestycji, które mają miejsce w kraju”. — To jest inwestycja, która ma charakter wzmacniania polskiej suwerenności, polskiej niezależności i polskiej wolności — mówi prezydent Polski. — Nie będziemy musieli prosić Rosjan o możliwość komunikowania się na Zalew Wiślany poprzez Cieśninę Pilawską. Będziemy mieli własne przejście, którym będziemy sami dysponowali.

Rafał Trzaskowski, kandydat Koalicji Obywatelskiej natomiast nie chce budowy kanału w sposób, w jaki odbywa się to teraz. — Przekop Mierzei Wiślanej należy odłożyć o dwa, trzy lata, a pieniądze na tę inwestycję przekazać m.in. na służbę zdrowia — mówi.

Odmienne zdanie ma kolejny kandydat Szymon Hołownia. — To dowód kompletnie absurdalnego myślenia o tym, jak dzisiaj w Polsce zarządzać polską gospodarką, rozwojem polskich miast, ale też ochroną walorów przyrodniczych, które tutaj są niewątpliwe i ściągają rzesze turystów. Dziś wiemy, że realizowany dzięki uporowi i bezmyślności rządu PiS przekop Mierzei Wiślanej, to absurd pod każdym względem — przekonuje.

Czy inwestycja jest szansą dla Elbląga? Czy dzięki niej będzie się rozwijać, czy może wręcz przeciwnie — przekop Mierzei to zły pomysł? Zapytaliśmy elblążan.

— Od wielu lat jako samorządowiec zabiegałem o tę inwestycję — mówi Witold Wróblewski, prezydent Elbląga. — Moje stanowisko w sprawie realizacji budowy kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną znane jest opinii publicznej. W tej kwestii nic się nie zmieniło. Elbląg od wielu lat pracuje nad przywróceniem morskości, tradycji i rozwoju portu. Budowa kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną to dla naszego miasta, ale i wszystkich gmin nadzalewowych ogromna szansa na rozwój zarówno gospodarczy, jak i turystyczny.
Prezydent wymienia korzyści tej inwestycji. To między innymi uzyskanie swobodnego, suwerennego dostępu Elbląga i portów Zalewu Wiślanego do Morza Bałtyckiego. To również, według Witolda Wróblewskiego, ożywienie gospodarki miasta i regionu poprzez nowe miejsca pracy. Dotyczy to przede wszystkim całego sektora gospodarki morskiej, usług transportowo-logistycznych, rybołówstwa i turystyki. Ważną kwestią jest otwarcie Zalewu Wiślanego dla państw członkowskich Unii Europejskiej, a także odciążenie dróg i kolei.

Budowa kanału ma nieść także korzyści dla elbląskiego portu.
— Skrócenie drogi morskiej w relacji Elbląg-Trójmiasto o 52 mM (94 km), Elbląg-porty Europy Zachodniej o 33 mM (61 km) i Elbląg-porty wschodniego Bałtyku o 8 mM (15 km) — wylicza prezydent Elbląga. — Dostępność Portu Morskiego Elbląg dla statków morskich, zwiększenie możliwości przeładunkowych, rozszerzenie współpracy w zakresie wymiany handlowej z portami basenu Morza Bałtyckiego czy wzrost efektywności transportu w relacji Elbląg-Kaliningrad przez zastosowanie większych jednostek.

— Aktualnie elbląski port jest jedynym w Europie, który nie ma bezpośredniego dostępu do morza — dodaje Witold Wróblewski. — Jest on praktycznie uzależniony od aktualnego stanowiska władz Federacji Rosyjskiej. Zmiana tego stanu rzeczy, a przy tym skrócenie drogi wodnej łączącej Elbląg z portami tego akwenu jest jednym z wiodących czynników, determinujących rozwój transportu wodnego i żeglugi międzynarodowej. Porty w Elblągu i na Zalewie Wiślanym, będąc częścią międzynarodowych szlaków wodnych, mają naturalne możliwości tworzenia sprawnego morsko-rzecznego systemu transportowego z zapleczem lądowym Polski i krajów ościennych. Kanał przez Mierzeję jest więc tym brakującym ogniwem, które z pewnością przyczyni się do zwiększenia możliwości przeładunkowych elbląskiego portu i nawiązania szerszej współpracy z portami całego basenu Morza Bałtyckiego, w tym z portami Trójmiasta, Federacji Rosyjskiej, czy Skandynawii.

— Dodatkowe korzyści, jakie niesie ze sobą budowa kanału, to rozwinięcie turystyki poprzez zwiększenie liczby turystów — uczestników rejsów statkami oraz zwiększenie liczby turystów, żeglarzy korzystających z Zalewu Wiślanego — dodaje prezydent Elbląga.

Obszar Zalewu Wiślanego jest aktualnie najmniej wykorzystywanym terenem w Europie, mimo swojego ogromnego potencjału.

— Inwestycja ta z pewnością wpłynie na wzrost atrakcyjności całego regionu i będzie doskonałym elementem promocyjnym. Akwen ten stanie się dostępny dla turystów z całego świata. Kanałem będzie można wpłynąć na Zalew, cumować w elbląskim porcie bądź marinach w miejscowościach nadzalewowych i stąd wyruszyć na unikatowy Kanał Elbląski. Zarówno Elbląg, jak i samorządy z terenów nadzalewowych zainwestowały w odpowiednią infrastrukturę. Stworzona została nowoczesna baza dla żeglarzy w postaci portów jachtowych i licznych marin z pełnymi zapleczami sanitarnymi i technicznymi. Zmodernizowane one zostały w ramach projektu Pętla Żuławska, który uznany został za wzorcowy przykład organizacji przestrzeni wodnej. W Elblągu pod potrzeby turystyki wybudowane zostały również mosty zwodzone i nowe nabrzeża na Starym Mieście, czy hangar dla żeglarzy.

Na temat przekopu wypowiedział się także Antoni Czyżyk, przewodniczący Rady Miejskiej w Elblągu.
— Projekt przekopu Mierzei Wiślanej wywołuje kontrowersje, to pewne — mówi. — Dzieli opinię społeczną i to również nie jest tajemnicą, głównie z politycznych sympatii. W założeniu autorów projektu przekop na Mierzei Wiślanej ma między innymi umożliwić portowi w Elblągu „wypłynąć na szerokie wody”.

Jeden z zarzutów, jaki zauważa Antoni Czyżyk. to to, że przekop na Mierzei Wiślanej, jawi się bardziej jako projekt wspierający lokalny region. Nie zaś jako inicjatywa państwowa, która miałaby przynosić korzyści w skali krajowej. Jednak z punktu widzenia rozwoju samego Elbląga i okolic (porty w Tolkmicku czy Fromborku), wydaje się to być dla nas bardzo sensownym rozwiązaniem.

— Zdaję sobie oczywiście sprawę, że pojawiają się odmienne głosy. Zarzuty są takie, że „skóra nie warta jest wyprawki”, a Elbląg nijak ma się do portów przeładunkowych w Gdańsku czy Gdyni. Eksperci pytają: po co wspierać tak mały port (oraz stosunkowo płytki przekop, który ogranicza możliwości transportowe). Kontrargument jest taki, iż wspomniane wyżej duże porty przyjmują największe statki transportowe. Jednocześnie ilość przeładunków jest tak duża, że potencjał portów nie odpowiada zapotrzebowaniu i wykorzystywany jest tylko dla największych transportów. Wiąże się to z wysokimi kosztami związanymi z obsługą portową. Mniejsi przedsiębiorcy i spedytorzy, których nie stać na konkurowanie z gigantami, są wypierani z dużych portów, co ogranicza ich biznes. Wobec tego powstanie mniejszej i tańszej alternatywy jest nie tylko wskazane, ale i konieczne — dodaje przewodniczący. — W tym kontekście bliskość Elbląga do Trójmiasta jest atutem. Bowiem ośrodek nasz ma być docelowo niejako dopełnieniem potencjału Trójmiasta oraz zagospodarowaniem pewnej luki. Dlatego też mam nadzieję, że przekop będzie „kołem zamachowym” dla Elbląga i regionu, pozwoli biznesowi i miastu rozwijać się i szukać kolejnych, nowych źródeł finansowania. Konkludując, jeśli przekop przez Mierzeję Wiślaną zostanie ukończony, a tor wodny pogłębiony, to port w Elblągu znów może stać się największym po Szczecinie i Trójmieście, hubem portowym w Polsce (pod względem tonażu przeładunku). Osobną kwestią są natomiast finanse. Rodzi się pytanie: czy wydanie ponad dwóch miliardów (planowano zdecydowanie mniej) złotych z budżetu centralnego na omawianą inwestycję infrastrukturalną to koszt, jaki budżet Polski w obecnej sytuacji może i powinien ponieść.

Co na ten temat myślą mieszkańcy? — Z punktu widzenia korzyści ekonomicznych uważam, że jest to totalny niewypał — mówi pan Waldemar. — Z punktu widzenia korzyści społecznych i atrakcyjności wodnej drogi turystycznej to strzał w dziesiątkę. Z punktu widzenia zmian w środowisku naturalnym i ochrony przeciw powodziowej nie wiem, czy są jakieś wady czy zalety. Może urządzenia na przekopie będą atrakcją turystyczną jak pochylnie na kanale elbląsko-ostródzkim czynne tylko w okresie letnim.

— Z przekopem Mierzei to jest tak, jakby kupić zabawkę, którą nigdy nie będziesz się bawiła — mówi pan Grzegorz. — I to jeszcze drogą zabawkę. Będziemy mieli bezpośredni dostęp do morza i nie będziemy uzależnieni od Rosji, ale tak na dobrą sprawę Elblągowi to raczej nie przyniesie korzyści, tak jak o tym mówią politycy partii rządzącej.

— Myślę, że to już troszkę za późno, żeby dywagować „tak” czy „nie” i trzeba wierzyć w rozsądne decyzje, żeby faktycznie maksymalnie wykorzystać te możliwe szanse — mówi pani Natalia. — Wcześniej sceptycznie podchodziłam do tego tematu, myślę, że Elbląg opiera się na wielu innych gałęziach, które mogłyby przynieść korzyści i rozwinąć miasto. Wątpię, że będziemy mogli uzyskać plusy porównywane z innymi miastami portowymi. Tutaj ogromne pieniądze włożone w dosyć niejasny plan. Pozostaje czekać na rozwój sytuacji.

na