Elbląg: Diamentowy jubileusz Centrum Sztuki Galeria EL

Tak jak dziś stoję tu przed państwem na uroczystości 60-lecia Galerii EL, tak przed sześćdziesięcioma laty – 27 marca 1962 roku – wraz z Gerardem Kwiatkowskim, Wacławem Nadziakiewiczem, Lechosławem Rutkowiakiem i Januszem Hankowskim – witałem naszych gości na otwarciu Galerii EL i pierwszej wystawie – mówił podczas czwartkowej uroczystości zorganizowanej z okazji diamentowego jubileuszu Galerii EL jeden z jej założycieli – Jerzy Wojewski.


13 lipca 1961 roku Gerard Kwiatkowski wystąpił do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z prośbą „o przydzielenie ruin XIII-wiecznego kościoła podominikańskiego w celu urządzenia w nim pracowni malarskiej”

– Wystawa eksponowana była w dwóch zakrystiach, w prezbiterium Gerard miał swoją pracownię, a tu gdzie państwo siedzą, sklepienie było niebieskie, a nocą gwieździste – wspominał Jerzy Wojewski.

Głos w trakcie uroczystości zabrał również senator Jerzy Wcisła, który przyznał: – To nie miało prawa się wydarzyć, aby w ruinach kościoła – bez dachu – zaistniała świątynia sztuki – laboratorium sztuki, jak mówił założyciel Galerii EL.

– To nie miało prawa się zdarzyć, aby w Polsce Ludowej ludzie sztuki zbratali się z robotnikami i w zakładach metalurgicznych wymyślili rzeźby, które razem tworzyli. To nie miało prawa się zdarzyć, aby w mieście te dzieła sztuki wykonane w Zamechu zostały usadowione i przetrwały kilkadziesiąt lat. Ale to wszystko się zdarzyło. Dlaczego? Bo czasami w kosmosie zdarzają się takie sytuacje, że czas i przestrzeń znajdują jeden punkt wspólny – tu się to zdarzyło w Galerii EL – podsumował Jerzy Wcisła.



Swoje słowa uznania w liście odczytanym przez wiceprezydenta Elbląga Michała Missana przekazał również prezydent Witold Wróblewski.

– Centrum Sztuki Galeria EL to wyjątkowa w naszym mieście instytucja kultury – począwszy od obiektu, w którym się znajduje, poprzez ludzi, którzy na przestrzeni lat ją tworzyli i nadal tworzą. Odwaga, determinacja i wizja Gerarda Kwiatkowskiego urządzenia Galerii w ruinach podominikańskiego kościoła, zdecydowała, że Elbląg zyskał z czasem Centrum prezentujące współczesną sztukę. Działalność Galerii EL na przestrzeni lat decyduje o kulturalnej pozycji naszego miasta w regionie i kraju. To miejsce kreowania nowych trendów w sztuce, zmuszające do refleksji i opisujące rzeczywistość. Galeria jest także elementem współczesnej tożsamości elblążan i pielęgnowania spuścizny Biennale Form Przestrzennych. W kolejnych latach działalności życzę dostojnej jubilatce dalszych sukcesów w upowszechnianiu i prezentacji sztuki współczesnej – przekazał Witold Wróblewski.

– "Nic bez artysty, nic bez jego zdolności oddziaływania, nic bez zrozumienia, nic bez energii stworzenia, nic bez sytuacji, nic bez ludzi. Wszystko dla sztuki, wszystko jest sztuką, wszystko może prowadzić do sztuki, wszystko do wzbogacenia człowieka" – w 1975 roku Gerard Blum Kwiatkowski zapisał te kilka zdań w formie manifestu. Traktuję je jako drogowskaz i przesłanie na najbliższe trzy lata, kiedy będę miała przyjemność i zaszczyt zarządzać Galerią EL, dołączając do grona szczęśliwych osób, które los doprowadził do tego pięknego i niezwykle inspirującego miejsca – przyznała dyrektorka Galerii EL Emilia Orzechowska.

Jednym z elementów uroczystości było zakopanie kapsuły czasu nieopodal formy przestrzennej autorstwa Gerarda Kwiatkowskiego. W kapsule znalazło się m.in. pamiątkowe grupowe zdjęcie uczestników i uczestniczek uroczystości oraz jedno z ostatnich wydań Dziennika Elbląskiego, w którym opisana została historia instytucji.


Podczas czwartkowej uroczystości zakopano kapsułę czasu. – Przez całe 60 lat byłem związany z Galerią EL, a dzisiaj wysyłamy nasze przesłanie w przyszłość – w rok 2082. Wiwat Galeria! – powiedział Jerzy Wojewski.

Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu powstała z inicjatywy kilku zapaleńców – Zamechowców: Wacława Nadziakiewicza, Lechosława Rutkowiaka, Jerzego Wojewskiego i Gerarda Kwiatkowskiego. 13 lipca 1961 roku Gerard Kwiatkowski wystąpił do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z prośbą „o przydzielenie ruin XIII-wiecznego kościoła podominikańskiego w celu urządzenia w nim pracowni malarskiej” – jak czytamy w oficjalnym piśmie twórcy tego niezwykłego miejsca. Oficjalne przekazanie ruin nastąpiło trzynaście dni później. Po przeprowadzeniu doraźnych napraw, dokonanych wysiłkiem założycieli, dnia 27 marca 1962 roku nastąpiło uroczyste otwarcie pracowni w ocalałych częściach obiektu. O losach i sławie Galerii zaważyły kontakty Gerarda Kwiatkowskiego oraz jego twórczość. W Elblągu odbywały się najważniejsze przeglądy sztuki polskiej pierwszej połowy lat 60.: I i II Parada Sztuki Współczesnej oraz Biennale Form Przestrzennych, których pięć kolejnych edycji (od 1965 do 1973 roku) rozsławiło i ugruntowało pozycję instytucji jako ośrodka wiodącego w krajobrazie polskiej sztuki.