Dziś Dzień Edukacji Narodowej. Składamy życzenia pracownikom i pracownicom oświaty

Dlaczego właściwie tak zależy nam na zdobywaniu wiedzy? I jaki jest cel jej przekazywania? Odpowiedź na te pytania jest prosta, a to, jak ważna jest edukacja, wiedzieli już pierwsi ludzie, którzy, aby przetrwać, musieli przekazywać kolejnym pokoleniom to, czego sami się nauczyli i czego doświadczyli — dzielili się swoją wiedzą, wartościami, tradycjami i umiejętnościami. Oczywiście nie było wówczas mowy o szkołach, wiedzę młodszym pokoleniom przekazywali starsi członkowie rodziny. Wkrótce jednak ludzie zorientowali się, że dużo efektywniej byłoby, gdyby wiedzę młodym przekazywała wybrana grupa dorosłych i tak narodziła się koncepcja szkoły.

Ale tym pierwszym daleko było do tych, które znamy obecnie. Dla przykładu — w starożytnych Chinach w szkołach kształcono szlachetnie urodzone dzieci, a wśród zajęć wyróżniano tzw. Sześć Sztuk: rytuały, muzykę, łucznictwo, powożenie rydwanami, kaligrafię i matematykę. Za to w starożytnym Egipcie i Mezopotamii uczono na przykład taktyki, jazdy konnej czy sztuki polowania. Każdy słyszał też o Sparcie — tutaj najważniejszymi lekcjami były te dotyczące umiejętności walki, a ogromny nacisk kładło się na podnoszenie sprawności fizycznej.

A kiedy pierwsze szkoły pojawiły się na ziemiach polskich?
— Działalność oświatowa na ziemiach polskich rozwinęła się w XI-XII wieku wraz z zakładaniem szkół katedralnych w siedzibach biskupich, a następnie szkół kolegiackich przy bogatszych kościołach. Najwcześniej powstały one w Poznaniu, Płocku, Wrocławiu, Włocławku, Krakowie, Sandomierzu, Wiślicy, Łęczycy, Głogowie, Legnicy i Brzegu — czytamy w Encyklopedii PWN.
Najstarszym w Polsce uniwersytetem jest ten w Krakowie, który powstał w roku 1364 z inicjatywy Kazimierza III Wielkiego. Początkowo składał się z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Za życia Kazimierza III Wielkiego funkcjonowały tylko dwa pierwsze, a po jego śmierci uczelnia przestała istnieć.

— Po nieudanych próbach jej odnowienia w latach dziewięćdziesiątych XIV wieku, została ponownie ufundowana przez króla Władysława Jagiełłę 26 lipca 1400 roku — przekazuje dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
W roku 1519 powstała Akademia Lubrańskiego w Poznaniu, później rozwijały się m.in. gimnazja luterańskie — w roku 1535 powstało Elbląskie Gimnazjum Akademickie, a w 1558 — Gdańskie Gimnazjum Akademickie.

— Przełom w rozwoju szkolnictwa polskiego nastąpił w XVIII w. dzięki reformom pijara, księdza S. Konarskiego. W 1740 założył on w Warszawie Collegium Nobilium, szkołę o nowym programie nauczania (filozofia nowożytna, języki nowożytne, elementy przyrodoznawstwa, „oczyszczona” łacina, elementy języka pol.), z głównym naciskiem na wychowanie obywatelskie. W tym duchu była też utrzymana reforma szkół pijarskich przeprowadzona w latach 1753–56. Podobnym przemianom uległy niektóre szkoły jezuickie — dowiadujemy się z Encyklopedii PWN.

— Nowy program szkół średnich wprowadzał język polski jako wykładowy (zamiast łaciny), nauki przyrodniczo-fizyczne, matematykę, elementy prawa, naukę moralną opartą na prawie naturalnym, natomiast ograniczał łacinę z lekturą pism autorów klasycznych. (...) Reforma szkolna KEN przygotowywała młodych obywateli do podjęcia głębokich reform politycznych oraz otwierała drogę do rozwoju nowoczesnego szkolnictwa; jej spuścizna weszła na stałe do dorobku pol. myśli pedagogicznej — czytamy w Encyklopedii PWN.

Większość z nas pamięta reformy systemu oświaty z 1999 roku i reformę z roku 2017, która ma na celu zniesienie większości wprowadzonych zmian. Dziś uczniowie zdobywają wiedzę w 8-letnich szkołach podstawowych, by po ich ukończeniu kontynuować edukację w szkołach ponadpodstawowych.
Według statystyk portalu edubaza.pl w roku szkolnym 2020/2021 funkcjonowało w Polsce blisko ponad 14 tysięcy szkół podstawowych i 6609 ponadpodstawowych szkół dla młodzieży. A w każdej z tych placówek nad poziomem wiedzy naszych pociech czuwają oni — nauczyciele i nauczycielki.

"Nauczyciel ma wpływ na wieczność. Nie jest bowiem w stanie określić, gdzie kończy się jego oddziaływanie" — tak o tym wyjątkowym zawodzie pisał amerykański historyk Henry Brooks Adams. Za to Mark Twain twierdził: "Zacną rzeczą jest uczyć się, lecz jeszcze zacniejszą — nauczać".