12 faktów o świętach Bożego Narodzenia

Pogoda
Na co dzień go szczerze nienawidzimy. Bo zimny, mokry, włazi w buty i zasypuje ulice i chodniki, przysparzając nam pracy przy odśnieżaniu i utrudniając jazdę. Ale na święta śnieg dostaje od nas taryfę ulgową. Bo co to za święta bez śniegu? Zwłaszcza dla najmłodszych to rozczarowanie.
Na razie jest go jak na lekarstwo i nie mamy dobrych wieści — tak będzie też na święta.

Choinka
Zwyczaj (przedchrześcijański), który przywędrował do nas z Niemiec. Odwieczny dylemat: prawdziwa czy sztuczna? Pierwsza pachnie, ale gubi igły. W kraju pojawiły się też pierwsze wypożyczalnie żywych choinek.

Karp
Ta ryba w święta ma przerąbane, bo — smażony i w galarecie — jest ukochanym wigilijnym przysmakiem Polaków. Ryba to symbol chrześcijaństwa, ale dlaczego akurat karp? Prawdopodobnie dlatego, że jest łatwy do hodowania na masową skalę. Obok karpia, wśród 12 tradycyjnie postnych potraw na stole wigilijnym, bezwzględnie pojawić się muszą m.in. barszcz z uszkami, kluski z makiem, pierogi z kapustą i grzybami, kompot z suszonych owoców, na wschodzie także kutia. Każdej z potraw trzeba spróbować, aby nie zabrakło jej w następnym roku. Karpie łuski niektórzy pozostawiają w portfelu na szczęście.

Wigilijny stół
12 potraw to sprawa oczywista. Dlaczego 12? Początkowo chodziło o 12 miesięcy w roku - poszczególnymi daniami dziękujemy za każdy z osobna. Dopiero później potrawom przypisano symbolikę apostolską - 12 dań w intencji 12 apostołów. Ale na wigilijnym stole nie może również zabraknąć siana pod obrusem — to symbol ubóstwa, w jakim narodził się Zbawiciel. Zabraknąć nie może także pustego nakrycia. Dawniej wierzono, że miejsce to zajmować będą dusze bliskich, którzy odeszli. Dziś wolne miejsce czeka na zbłąkanego wędrowca, który w ten wieczór będzie traktowany jak członek rodziny.

Opłatek
Cienki biały płatek chlebowy, przaśny (czyli niekwaszony i niesolony), wypiekany z białej mąki i wody bez dodatku drożdży. Jego nazwa wzięła się od łacińskiego „oblatum” oznaczającego „święcony chleb”. Symbolizuje pojednanie i przebaczenie, jest znakiem przyjaźni i miłości. Przełamując się nim, składamy sobie życzenia. Co ciekawe charakterystyczny dla Polski zwyczaj dzielenia się opłatkiem spotykany też na Słowacji, Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Czechach i we Włoszech.

Prezenty
I Mikołaj, czyli to, co najbardziej kochają dzieci. Ten zamieszkujący z grupą elfów Laponię i przynoszący prezenty drogą kominową wyparł ze świadomości chrześcijańskiego świętego, który na przełomie III i IV wieku był biskupem Miry w Licji, gdzie wsławił się cudami oraz pomocą biednym i potrzebującym. Dzieci Mikołaja i prezenty kochają, dorośli mniej. Bo zakup prezentu to dla wielu błądzenie po galeriach handlowych wśród innych zbłądzonych.
Według badań Agencji PBS i TNS Polska Polacy wydają na prezenty świąteczne średnio ponad 300 zł. Coraz częściej kupujemy przez internet (w tym roku aż 37 proc. prezentowego budżetu wydamy w ten sposób), do szewskiej pasji doprowadzając kurierów, którzy do późnych wigilijnych godzin są świętymi Mikołajami.

Kolędy
Choć w dobie komercji międzynarodowym świątecznym hymnem stało się „Last Christmas” George'a Michaela (od którego nie da się uciec, podobnie jak od telewizyjnego seansu „Kevina samego w domu”), tradycja kolędowania nie umiera. „Wśród nocnej ciszy” i „Bóg się rodzi” śpiewamy przy stole i w kościołach. Zwłaszcza w mniejszych miejscowościach wciąż popularne są wizyty przebranych kolędników w drugi dzień świąt, choć nie wszyscy otwierają wesołej gromadce drzwi. Oprócz kolęd śpiewamy też pastorałki (m.in. „Lulajże, Jezuniu”, „Oj maluśki”, „Jezus malusieńki”. Pastorałek raczej nie powinno wykonywać się podczas liturgii, ze względu na ich niskie walory teologiczne.

Pierwsza gwiazdka
Zgodnie z tradycją w Polsce to ona jest sygnałem do rozpoczęcia wigilijnej wieczerzy. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie. Ale pierwsza gwiazdka to nie zawsze gwiazda. — To najjaśniejszy obiekt na niebie — tłumaczy Bogusław Kulesza z olsztyńskiego Planetarium. — Pierwsza na niebie nad południowym horyzontem po zachodzie Słońca ukaże się planeta Wenus.

Wigilia
Jest dla nas kulminacyjnym momentem świąt, choć tak naprawdę je poprzedza. Według słownika języka polskiego jest to „dzień poprzedzający inny dzień, zwykle świąteczny”, także jeśli mówimy o wigilii urodzin, mamy na myśli dzień je poprzedzający. W języku łacińskim słowo vigilia oznacza czuwanie, straż. W dawnych wiekach wigilię Bożego Narodzenia pierwsi chrześcijanie spędzali ten dzień na dwunastogodzinnym czuwaniu i modlitwie

Gadające zwierzęta
Legenda głosi, że w Wigilię o północy zwierzęta mówią ludzkim głosem. Smutna prawda jest taka, że w święta są często przedmiotem nietrafionych prezentów, a miesiąc/dwa po świętach trafiają do schronisk. — Póki są małymi, ładnymi kulkami, są kochane — mówi Anna Barańska, dyrektorka olsztyńskiego schroniska. — Kiedy rosną i sprawiają problemy, trafiają niestety do nas.
A w schroniskach dla swoich byłych właścicieli ciepłych słów raczej nie mają.

Pasterka
Uroczysta msza odprawiana w wigilijną północ. Pasterka upamiętnia oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. Msza ta rozpoczyna rok liturgiczny w Kościele katolickim oraz obchody Bożego Narodzenia.Podczas pasterki wierni mają okazję wysłuchać opisu narodzenia Jezusa według Ewangelii świętego Łukasza. W kościele zjawiają się na niej nawet ci, którzy rzadko tam zaglądają.

Zdrowie
Święta to czas radosny, ale też wymagający od nas wiele cierpliwości i zdrowia. „Last Christmas” prześladuje, zwierzęta gadają, jedzenia (które przecież najpierw trzeba przygotować) i picia (od którego często boli głowa) jest za dużo, a spotkanie z rodziną przy wigilijnym stole często rodzi tyle samo serdeczności, co nerwów. Mając to wszystko na uwadze warto uzbroić się w cierpliwość. I leki na uspokojenie i poświątecznego kaca – tak na wszelki wypadek.