Dlaczego warto jeść chrzan? Oto osiem powodów

Od wielu wieków w polskiej kuchni gospodynie używały chrzanu do mięs, sosów i pieczeni. Starty chrzan na kwasku cytrynowym lub z dodatkiem buraczków do dziś potrafi podnieść walory smakowe niejednej kanapki — szczególnie że nie wiem jak innym, ale mnie wszystkie wędliny smakują ostatnio dokładnie tak samo: nijak.
Mało kto wie jednak, że ta roślina posiada liczne właściwości lecznicze. Przede wszystkim chrzan zawiera dużo witaminy C, kwas foliowy, sód, magnez, potas, wapń, cynk, mangan, witaminę B6, selen, miedź, witaminę B3, witaminę K, witaminę B1, witaminę B2, kwas pantotenowy, glukozynolany, fitoncydy, flawonoidy, enzymy i aminokwasy. I właśnie dzięki bogactwu tych składników odżywczych chrzan wpływa na nasz organizm wielokierunkowo.
Jedzenia chrzanu nie zaleca się osobom cierpiącym na poważne choroby nerek, wątroby oraz nieżyty żołądka.

A teraz po kolei.

1. Chrzan pomaga w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych

Ten korzeń to naturalny, równie silny co syntetyczny, antybiotyk i źródło jednego z najlepszych, działających bakteriobójczo fitoncydów. Pomaga w leczeniu przeziębienia, kaszlu, kataru, zapalenia oskrzeli, astmy i gruźlicy. W przypadku chorych zatok chrzan ułatwia usuwanie z dróg oddechowych zalegającej tam wydzieliny. Zawarta w roślinie witamina C uszczelnia naczynia krwionośne w śluzówce nosa i utrudnia przenikanie patogenów. Dzięki swoim wykrztuśnym właściwościom syrop z chrzanu pomaga leczyć męczący kaszel, także ten, który towarzyszy zapaleniu oskrzeli, oraz odkaża górne drogi oddechowe. Zatkane zatoki udrożnią też olejki eteryczne, które unoszą się nad świeżo tartym chrzanem.

2. Chrzan poprawia metabolizm i pracę układu pokarmowego

Dzięki swoim rozgrzewającym właściwościom chrzan przyśpiesza tempo przemiany materii. Podrażniając błonę śluzową żołądka — stymuluje wydzielanie soków trawiennych. Ułatwia trawienie białek zwierzęcych. Zapobiega zaparciom, wzdęciom i zgadze. Glukozynolan synigryna poprawia pracę pęcherzyka żółciowego. Magnez pobudza perystaltykę jelit i wpływa na produkcję żółci. Stąd tak wielka jego popularność wśród sarmatów, którzy w czasie biesiad spożywali chrzan garściami do ociekających tłuszczem, ciężkostrawnych mięsiw. Jest nawet taki staropolski zwyczaj: kto przed śniadaniem wielkanocnym zje trochę chrzanu ze święconki, może bezkarnie wcinać wszystkie świąteczne przysmaki.

3. Chrzan pomaga na stawy

Chrzan polecany jest w reumatoidalnym zapaleniu stawów, artretyzmie, zapaleniu nerwu kulszowego i korzonków nerwowych. Okłady z tartego chrzanu, drażniąc skórę i powodując przekrwienie tkanek — wywołują uczucie intensywnego ciepła. Dolegliwości bólowe i przykurcze mięśni ustępują, obrzęki zmniejszają się, a zdolność ruchowa stawów w kończynach poprawia się, zmniejsza się napięcie mięśniowe i obrzęki. Współczesna fitoterapia poleca okłady z chrzanu również w przypadku zapalenia nerwu kulszowego i w bólach przy skazie moczanowej.

4. Chrzan działa przeciwnowotworowo

Chrzan należy do rodziny roślin krzyżowych, a warzywa z tej grupy są bogatym źródłem glukozynolanów. Produktami ich rozkładu są izotiocyjanian fenetylu i izotiocyjanian allilu — to one odpowiadają za charakterystyczny, ostry smak chrzanu. Ale badania naukowe wykazały, że związki te i ich pochodne działają też chemoprewencyjnie: hamują lub opóźniają kancerogenezę, czyli zmiany prowadzące do powstania nowotworu. Właściwości antykancerogenne chrzanu dotyczą raka żołądka — chrzan zmniejsza ryzyko zachorowania nawet o 30-40 proc., ale także raka płuc i pęcherza moczowego. Dodatkowo, obecny w chrzanie kwas askorbinowy, dzięki swym właściwościom antyoksydacyjnym, również wpływa na zmniejszenie ryzyka zachorowania, m.in. na raka jamy ustnej, przełyku, krtani, szyjki macicy, piersi, trzustki, okrężnicy i odbytnicy.

Zawartość glukozynolanów zależy od odmiany i typu chrzanu. Jak wynika z badań, im mniejsza średnica korzenia, tym większa zawartość antynowotworowych substancji. Poza tym wykazano, że składowanie chrzanu tartego przez ok. 2 miesiące w temperaturze 10 i 20 st. C wpłynęło na zmniejszenie się zawartości izotiocyjanianów o ok. 50 proc., w porównaniu z chrzanem przechowywanym w temperaturze 2 st. C oraz z chrzanem świeżym. W związku z tym, zamiast sięgać po dostępny w sklepach chrzan tarty w słoiczkach — lepiej samemu utrzeć świeży korzeń o niewielkiej średnicy.

5. Chrzan pobudza produkcję kolagenu

Chrzan jest jednym z bogatszych źródeł witaminy C — ma jej ok. 25 mg w 100 gramach. A witamina C odgrywa kluczową rolę w produkcji kolagenu. Jej duże ilości potrafią aż kilkukrotnie zwiększyć jego syntezę. Wraz z upływem czasu zdolność organizmu do regeneracji zanikających włókien kolagenowych maleje. Dlatego ważne jest, by codzienna dieta była bogata w produkty pobudzające biosyntezę tego białka.

6. Chrzan wpływa pozytywnie na samopoczucie

Obecna w chrzanie pirydoksyna i kwas foliowy przyczyniają się do obniżenia poziomu homocysteiny we krwi. Wysokie stężenie tego aminokwasu oddziałuje negatywnie na produkcję serotoniny. Od ilości tego neuroprzekaźnika w organizmie w dużym stopniu zależy nasz stan psychiczny. Zbawienny wpływ na samopoczucie ma także obecny w chrzanie magnez. Powstrzymuje on uwalnianie z zakończeń nerwowych adrenaliny i noradrenaliny, które wraz z kortyzolem zaliczane są do hormonów stresu. Czyli wprawdzie smakiem chrzanowi daleko do gorzkiej czekolady lub kakao — ale magnez w nim zawarty działa tak samo!

7. Chrzan zwalcza wolne rodniki tlenowe

Rodniki uszkadzają m.in. odpowiedzialne za produkcję insuliny komórki β-trzustki, co przyczynia się do rozwoju cukrzycy. Wpływają także na rozwój zaćmy, miażdżycy, nowotworów i demencji. Przyśpieszają starzenie się organizmu. Obecna w chrzanie witamina C uważana jest za jeden z najsilniejszych antyutleniaczy. Zapobiegając nadprodukcji wolnych rodników, przeciwdziała uszkodzeniom tkanek i organów powodowanym przez stres oksydacyjny. Przeciwutleniaczami są również występujące w chrzanie cynk, selen i miedź.

8. Chrzan zmniejsza ryzyko wad rozwojowych płodu

Bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa i przepuklina mózgowa to wady letalne lub powodujące poważne i trwałe upośledzenie sprawności. Są jedną z najczęstszych przyczyn śmierci niemowląt. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania ich wystąpieniu jest przyjmowanie kwasu foliowego. Do powstania wad cewy nerwowej dochodzi w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy wiele kobiet nie zdaje sobie jeszcze sprawy ze swojego stanu. Dlatego ze względów profilaktycznych kobiety w wieku rozrodczym powinny pamiętać o odpowiedniej ilości witaminy B9 w diecie. Chrzan zawiera około 57 µg kwasu foliowego w 100 g rośliny.