Każdy cały banknot jest dobry. Wymiana zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych

Niektórzy trzymają gotówkę w domu, bo wolą przysłowiową skarpetę niż konto bankowe. Teraz nagle czytają w internecie, że trzeba wymienić banknoty, bo te tracą ważność i swoją wartość.

— Koleżanka powiedziała, że trzeba to zrobić do końca lipca. Czy to prawda? — z tym pytaniem zadzwoniła do naszej redakcji czytelniczka.

Może dla niektórych od razu pachnie to fake newsem, ale młodsi nie pamiętają, a starsi zbyt nadto, co działo się z oszczędnościami Polaków w 1950 roku, kiedy została przeprowadzona reforma walutowa. To był skok na kasę obywateli, ludziom dano osiem dni na wymianę zaskórniaków na nowe banknoty: te z ludźmi pracy, z górnikiem czy rybakiem, które funkcjonowały do lat 70. Punktów wymiany było mało, kurs niekorzystny i wiele osób straciło swoje oszczędności. Na szczęście dziś nic takiego na nami grozi, a jeśli już coś nadgryza nasze zaskórnikami w skarpecie, to tylko inflacja.

Jednak banknoty są z papieru, niszczą się i wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego ten banknot trzeba wymienić na nadające się do obiegu i można to zrobić w każdym banku, i to bezpłatnie. Warunek jest jeden: jeżeli nie są to znaki pieniężne podejrzane co do autentyczności, a ich cechy umożliwiają rozpoznanie wartości nominalnej.

Kwestię tę reguluje rozporządzenie prezesa NBP z 17 grudnia 2013 roku z późniejszymi zmianami. I nie ma tam żadnej daty granicznej, do kiedy trzeba to zrobić.

Zgodnie z rozporządzeniem wymianie podlegają:
1) banknoty postrzępione, naddarte, podklejone, przerwane, nadmiernie zabrudzone, zaplamione, odbarwione lub uszkodzone w inny sposób, w tym również wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, nadruku, rysunku lub innego znaku;

2) monety oraz ich elementy (rdzeń i pierścień), mające w szczególności uszkodzenia typu mechanicznego, wytarte, o zmienionej barwie, skorodowane, w tym również uszkodzone wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, rysunku lub innego znaku.

Ktoś może wpaść na pomysł przedarcia banknotu na pół i zażądania potem w banku nowego banknotu za każdą połówkę. Nic z tego. Otóż banki wymieniają w pełnej wartości nominalnej banknoty, które są przerwane na nie więcej niż dziewięć części, sklejone lub niesklejone, jeżeli wszystkie części pochodzą z tego samego banknotu, nie posiadają ubytków powierzchni w miejscu przerwania i łącznie stanowią 100 proc. pierwotnej powierzchni oraz jeżeli zachowały ponad 75 proc. pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie. W przypadku monet, gdy dwa rozłączone elementy (rdzeń i pierścień) pochodzą z monety o tej samej wartości nominalnej.

Natomiast za połowę wartości nominalnej banki wymieniają znaki pieniężne, jeżeli odpowiadają następującym warunkom: w przypadku banknotów – jeżeli zachowały od 45 proc. do 75 proc. pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie, a w przypadku monet – jeżeli zachował się przynajmniej jeden element (rdzeń lub pierścień).

Niekoniecznie trzeba iść do banku, żeby wymienić zużyte banknoty, można to zrobić drogą pocztową. Istnieje bowiem możliwość przesłania przez osobę fizyczną wniosku wraz ze zużytymi lub uszkodzonymi banknotami waluty polskiej (o łącznej wartości nieprzekraczającej kwoty 2000 zł) bezpośrednio do Centrali NBP przesyłką pocztową lub kurierską na adres:

Narodowy Bank Polski,
Departament Emisyjno-Skarbcowy
ul. Świętokrzyska 11/21
00-919 Warszawa
z dopiskiem: „DES – wymiana”

Andrzej Mielnicki