Światowy Dzień FAS obchodzimy 9 września. Dziewiątka nie jest przypadkowa

O godzinie 9:09 dnia 9 września 1999 roku w Auckland w Nowej Zelandii zabrzmiały dzwony w Kościele Metodystów — od tego momentu co roku obchodzony jest Światowy Dzień FAS. Z ideą jego ustanowienia wystąpiło troje rodziców z Toronto, których adoptowane dzieci cierpiały z powodu alkoholowego zespołu płodowego. W Polsce po raz pierwszy Światowy Dzień FAS odbył się dopiero w roku 2004.

O tym, jak niebezpieczne jest spożywanie alkoholu przez ciężarne kobiety, rozmawialiśmy między innymi z Marią Fischer, specjalistką pediatrą, która zaznacza: — Edukacja na temat alkoholowego zespołu płodowego powinna zacząć się już w szkole.

— Większość mam spożywających alkohol w ciąży nie zdaje sobie sprawy z tego, że alkohol tak bardzo uszkadza mózg dziecka. Uszkodzenie mózgu przez alkohol jest trwałe. Myślę, że gdyby świadomość na ten temat była większa, duża część kobiet nie spożywałaby go, będąc w ciąży. Problem FAS poruszany jest od dawna, ale tylko w niektórych kręgach, a edukować na temat alkoholowego zespołu płodowego — moim zdaniem — trzeba już uczennice i uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej, a już na pewno szkół średnich. Może dzięki temu w głowie przyszłej mamy czy ojca w odpowiednim czasie zapali się lampka? — zastanawia się lekarka.

I zaznacza, że niezwykle ważne jest już świadome planowanie ciąży, ponieważ pierwsze tygodnie są kluczowe dla rozwijającego się w łonie matki dziecka.
Warto podkreślić, że FASD (z angielskiego: Fetal Alcohol Spectrum Disorder — Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych) dotyczy nie tylko dzieci kobiet pijących ryzykownie, ale też tych, które alkohol spożywały sporadycznie.
— Mamy dziś stuprocentową pewność, że każda ilość spożytego alkoholu może zaszkodzić w rozwoju mózgu dziecka, a spektrum FAS jest bardzo szerokie — informuje Maria Fischer.

A Kamila Balcerowicz, specjalistka w dziedzinie pediatrii i neonatologii, wyjaśnia: — FAS to nie tylko cechy wizualne, ale też zaburzenia zachowania, dysfunkcja zmysłu wzroku i słuchu, zaburzenia przewidywania bliższej lub dalszej przyszłości, problemy z nauką, pamięcią, koncentracją, odnajdywaniem się w społeczeństwie czy zaburzenia emocji — lista jest długa. Bywa tak, że nie widać u dziecka zewnętrznych cech FAS, co nie oznacza, że alkohol nie uszkodził jego mózgu.

— W społeczeństwie nadal krąży kilka mitów, ale jako lekarze absolutnie sprzeciwiamy się spożywaniu alkoholu w ciąży. Wszystkie mamy muszą wiedzieć o tym, że gdy spożywają alkohol w ciąży, narażają swoje dziecko na ogromne niebezpieczeństwo i problemy, które towarzyszyć mu będą do końca życia. Należy mieć świadomość, że używki nie są obojętne na zdrowie ani mam, ani dzieci — zanim sięgniemy po papierosa lub alkohol, warto trzy razy przemyśleć tę decyzję — podkreśla Kamila Balcerowicz.

Jej słowa potwierdza ginekolog Maksymilian Kurkowski: — To prawda, musimy te mity obalać. Kultura picia to ładne określenie, ale w przypadku alkoholu trudno mówić o kulturze. Jesteśmy trochę mamieni hasłami reklamowymi i ładnymi, kolorowymi butelkami, ale pamiętajmy — alkohol jest trucizną. Wino nie jest lekarstwem na trawienie i problemy z ciśnieniem, podobne działanie będzie miał sok winogronowy pozbawiony procentów. Nie wierzmy w to, że alkohol może mieć jakiekolwiek zbawienne działanie, zwłaszcza na przyszłą matkę czy jej dziecko.

To ich wspólna FASmisja

— Mamo, może zacznij mówić ludziom o tym, czym jest FAS, żeby było nam w życiu łatwiej — te słowa od swojego syna usłyszała kilka lat temu Małgorzata Korolczuk, która za jego namową zaczęła szerzyć wiedzę na temat tego, jak potworną krzywdę u dzieci może spowodować spożywany przez ciężarne kobiety alkohol.

Pani Małgorzata i jej mąż są rodzicami dwójki adoptowanych dzieci — zarówno dziewczynka, jak i chłopiec, którzy znaleźli w ich ramionach bezpieczną przystań, cierpią z powodu FAS.

Syn państwa Korolczuk został zabrany z rodzinnego domu, gdy miał zaledwie trzy miesiące — był tam alkohol, FAS stwierdzono u części jego rodzeństwa, ale mimo to Karola pod tym kątem nie przebadano. Do państwa Korolczuk chłopiec trafił, mając nieco ponad rok, a na właściwą diagnozę czekał kilka dobrych lat.

— Kiedyś sama nie do końca wiedziałam, czym jest FAS. Nasz syn sprawiał pewne problemy od początku — bił i gryzł inne dzieci, miał problemy z koncentracją, nie potrafił usiedzieć w miejscu. W szkole podejrzewano zespół Aspergera, autyzm… Aż pod koniec 2019 roku usłyszeliśmy diagnozę: alkoholowy zespół płodowy — opowiada pani Małgorzata.

Jeżeli chodzi o córkę państwa Korolczuk, tak jak inne dzieci swojej biologicznej matki, została jej odebrana. Miała wtedy tylko siedem miesięcy; dziś jest uśmiechniętą pięciolatką, ale jej stan jest znacznie gorszy niż stan chłopca. Dziewczynka musi mierzyć się z wieloma poważnymi trudnościami.

— Przykro mi, że w naszym społeczeństwie tak mało mówi się o FAS — przyznaje pani Małgorzata. Jej słowa trafiają w sedno, zwłaszcza gdy spojrzy się w statystyki, które mówią, że na świat przychodzi aż dziesięć razy więcej noworodków z alkoholowym zespołem płodowym niż z zespołem Downa, o którym słyszał właściwie każdy.

— Te dzieci zostały skrzywdzone przez swoich rodziców, zanim jeszcze się urodziły; teraz my — jako ich opiekunowie, ich nowe rodziny — musimy im zapewnić bezpieczne i dobre życie — podkreśla Małgorzata Korolczuk.
Pani Małgorzata — zainspirowana przez swoje dzieci — edukuje na temat FAS. Oprócz webinarów, czyli wykładów w internecie, odwiedza też szkoły, opowiadając o tym, czym jest płodowy zespół alkoholowy i z czym muszą mierzyć się dzieci, u których go zdiagnozowano. W planach ma stworzenie fundacji, której celem będzie edukowanie na te niezwykle ważne tematy.

Więcej na temat FAS: TUTAJ

Kamila Kornacka