Internauci szukający ciekawych miejsc na Mazurach Zachodnich najczęściej w przeglądarce wpisują... Kanał Elbląski

W wydanej w 2023 roku i uzupełnionej publikacji Kanał Elbląski pod redakcją Stanisława Janiszewskiego, której Ryszard Kowalski jest współautorem, pisze on właśnie o żegludze na tym ważnym przed laty szlaku komunikacyjnym i jego twórcy, którym był Georg Jacob Steenke. Czytamy tam m.in.: „Zanim zbudowano Kanał Oberlandzki (dziś Elbląski – red.) transport ludzi i towarów odbywał się naturalnym szlakiem wodnym – rzeką Drwęcą.

O docenieniu znaczenia tej drogi wodnej przez Krzyżaków świadczą zbudowane nad jej brzegami liczne zamki od Golubia do Ostródy. Źródła podają, że w 1391 roku w Ostródzie były dwa „Weichselkahne”, czyli duże statki używane zarówno do przewozów masowych, jak również do bieżących napraw wałów na rzekach. Jednak przed wiekami Drwęcą spławiano głównie drewno, w tym słynną sosnę taborską, która idealnie nadawała się na maszty okrętowa”.

Jednak spławianie sosny krętą rzeką było trudne i czasochłonne, a więc także drogie. Żeby to usprawnić zapadła decyzja o budowie Kanału Oberlandzkiego. I tak w poniedziałek, 28 października 1844 r. w Miłomłynie zgromadzili się oficjalni goście, miejscowe władze oraz mieszkańcy, by rano o godzinie 10 sformować pochód i wyruszyć za rogatki, do miejsca wbicia „pierwszej łopaty” i rozpoczęcia prac budowlanych. Ten ważny dzień rozpoczęcia prac został upamiętniony m.in. w Kronice Miasta Miłomłyna 1800–1922.

A już w 1862 roku pływało po Kanale 108 różnych statków, w tym pięć holowników parowych. Wraz z budową kolei Kanał stracić swoją strategiczną rolę wodnej drogi do transportu towarów, ale stał się główną trakcją turystyczną dzięki walorom przyrodniczo-krajobrazowym i oryginalności dzieła technicznego.
Ryszard Kowalski ma już na swoim koncie kilka wcześniejszych publikacji o Kanale i statkach, które niegdyś po nim pływały. Ta kolejna publikacja obszernie to opisuje.

Ryszarda Kowalski od lat pasjonuje się historią nie tylko Kanału Elbląskiego, ale też Ostródy i regionu. Mówi o sobie, że jest kolekcjonerem dat i faktów.

— Odkrywanie historii Ostródy, to jak układanie puzzli i to bardzo mozolne układanie, bo jeden element jest niemiecki, drugi polski, a trafia się jeszcze rosyjski — mówi pasjonat historii.

Ryszard Kowalski zainteresował się historią na dobre już na początku lat 90 ubiegłego wieku. Jednak teraz, będąc na emeryturze, ma na to wreszcie czas. Swoją wiedzą o przeszłości miasta chętnie dzieli się z innymi. Publikuje teksty o historii Ostródy i okolic w prasie lokalnej i regionalnej. Jest pomysłodawcą i współautorem kilku wydań ostródzkich kalendarzy zawierających wiele historycznych ciekawostek.

Napisał pracę o historii pocztówek z wizerunkiem Ostródy w Warmińsko-Mazurskim Biuletynie Konserwatorskim. W materiale pt. Z historii karty pocztowej i ostródzkiej pocztówki napisał o początkach „Corespondenz-Karte”, którą ponad 130 lat temu wynalazł dr Heinrich Stephan, pruski radca pocztowy wywodzący się ze Słupska. Pierwsza oficjalna polska karta pocztowa pojawiła się w 1918 roku. Warto tu wspomnieć, że nazwę „pocztówka” wymyślił Henryk Sienkiewicz, bo „karta korespondencyjna” wydawała się Polakom zbyt długa. Sam kolekcjonuje pocztówki, chociaż, jak przyznaje, z powodów finansowych więcej ma reprodukcji, niż oryginałów.

— W przypadku Ostródy zwanej w przeszłości Perłą Oberlandu ma to bardzo duże znaczenie, bo w rezultacie ostatniej wojny zostało spalone w całości stare miasto, a ogółem zniszczenia szacuje się na 65 procent przedwojennej zabudowy — mówi Ryszard Kowalski. — Dawna Ostróda została tylko na pocztówkach i we wspomnieniach.

Jak pisze Ryszard Kowalski w Biuletynie: Pocztówkowe „szaleństwo” nie ominęło Ostródy (wówczas Osterode in Ostpreussen – red.), tylko do kwietnia 1904 roku wydano bowiem około 300 kart pocztowych z widokami miasta. W wydanym w 1995 roku albumie „Osterode Ostpr. in alten Ansichten” (Ostróda na starych widokówkach) Walter Westphal wymienia 35 autorów i wydawców pocztówek z ostródzkimi widokami, w tym osiemnastu z samej Ostródy.

— Udało mi się zwiększyć ich ogólną liczbę do 47, a do listy wydawców ostródzkich dopisać jeszcze dalszych ośmiu — mówi Ryszard Kowalski.
Zebrane przez niego stare pocztówki lub ich reprodukcje ilustrują historię miasta i jego mieszkańców.

— Zachęcam więc czytelników, by sięgnęli po Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski, by chociaż na chwilę przenieść się do dawnej, przedwojennej Ostródy. Niech to będzie krótka podróż w czasie z ostródzkimi widokami w tle – dodaje historyk.

Naprawdę warto, bo nie bez przyczyny Ostróda zwana była niegdyś Perłą Oberlandu.

bcl