Czytam, bo lubię: Katherine Applegate „Jedyny i Niepowtarzalny Ivan”

Jej autorką jest Katherine Applegate – amerykańska pisarka, która ma na koncie ponad sto nagradzanych i bardzo poczytnych książek dla dzieci i młodzieży. Inspiracją do napisania tej książki stała się prawdziwa historia o gorylu pozostającym w niewoli, zwanym Gorylem z Galerii Handlowej. Prawdziwy Ivan przez 27 lat mieszkał w malutkiej klatce na terenie centrum handlowego, zanim – po publicznych protestach – przeniesiono go do ogrodu zoologicznego w Atlancie. Stał się ulubieńcem zoo, w którym przebywa w niewoli największa grupa goryli nizinnych zachodnich. Słynął ze swych obrazów „sygnowanych” odciskiem palca. Powieść „Jedyny i Niepowtarzalny Ivan” otrzymała wiele nagród, w tym Newbery Medal 2013 za wybitny wkład w literaturę dla dzieci. Została również zekranizowana przez Disney w 2020 roku.

Ivan jest łagodnym gorylem. Mieszka w Big Top Centrum Handlowym z Automatami do Gry przy 8. Zjeździe z Autostrady. Jest więc przyzwyczajony do tego, że każdego dnia przez szklane ściany jego klatki przyglądają mu się ludzie. Prawie nie tęskni za życiem w dżungli. Szczerze mówiąc, niemal o nim nie myśli.

Myśli za to o programach, które obejrzał w telewizji, i o swoich przyjaciołach: starej słonicy Stelli i bezpańskim psie Bobie. Przede wszystkim jednak Ivan myśli o sztuce, o tym, jak kreską i kolorem uchwycić smak dojrzałego mango albo szum liści.

Wtedy poznaje Ruby, malutką słonicę odebraną rodzinie. Ruby sprawia, że Ivan zaczyna widzieć swój dom i swoją sztukę z innej perspektywy. Gdy pojawia się Ruby, pojawia się również szansa na zmianę. To od Ivana będzie zależeć, czy zmiana ta okaże się zmianą na lepsze.

„Jedyny i Niepowtarzalny Ivan” to książka, która spodoba się zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Mimo swoich 320 stron czyta się ją naprawdę szybko, ponieważ zawiera stosunkowo niewiele tekstu, a zdania są zwięzłe. Autorka w ten sposób starała się oddać punkt widzenia goryla oszczędnego w słowach, co uważam za ciekawy zabieg. Powieść porusza bardzo ważny, nigdy nie tracący na aktualności temat dotyczący niewolenia dzikich zwierząt przez ludzi i traktowania ich jak maszyny do zarabiania – w tym przypadku w cyrku. Jednak ujmuje go w przyjazny dla dzieci sposób – wprost, ale bez drastycznych szczegółów. Uwrażliwia na krzywdę zwierząt i pozwala się wczuć w ich sytuację. Wyraźnie się przebija w książce samotność Ivana. Mimo że ma w swoim otoczeniu zwierzęcych przyjaciół i odwiedza go codziennie masa ludzi, czuje się coraz bardziej nieszczęśliwy – nigdy nie było mu dane zaznać wolności ani poznać przedstawicieli własnego gatunku. Więc trzymając kciuki za Ivana, trzymamy je tak naprawdę za nasze własne człowieczeństwo. A potem się cieszymy, gdy się okazuje pod koniec, że ludzka empatia jednak zwycięża.