Czytam, bo lubię: Julia Pańków „Twórcze życie we dwoje”

Janusz Majewski i Zofia Nasierowska, Jeremi Przybora i Alicja Wirth, Eryk Lipiński i Hanna Gosławska, Stefan i Franciszka Themersonowie, Gabriel i Hanna Rechowiczowie – te nazwiska ze świata sztuki są znane wielu Polakom, zwłaszcza tym ze starszego pokolenia. Jak wyglądała ich codzienność? Czy w rzeczywistości PRL-u, w której przyszło żyć większości z nich, możliwe było prawdziwe partnerstwo? I czy w przypadku związku artystów pierwsze miejsce zajmuje miłość, czy może jednak sztuka? Autorka układa kolejne kadry z życia artystycznej elity, tworząc podwójne portrety par, które kształtowały naszą wrażliwość, czy w końcu sprawiały, że szary PRL był trochę bardziej baśniowy i kolorowy. Szkicuje przy tym odrębne jednostki silnych kobiet, których niebywały talent i oryginalność pozwoliły na niezależność, a także wolność w tworzeniu w dziedzinach wówczas zdominowanych przez mężczyzn.

W „Twórczym życiu we dwoje” Julia Pańków przedstawia nieprzeciętne osobowości w często nieznanej nam wcześniej odsłonie. Janusz Majewski – klasyk polskiego kina i Zofia Nasierowska – najbardziej pożądana portrecistka PRL-u, dzięki której ikony polskiej kultury, tj. Beata Tyszkiewicz i Agnieszka Osiecka zyskały ponadczasowe piękno. Jeremi Przybora – współautor Kabaretu Starszych Panów, mistrz języka i absurdalnego humoru, wcielenie cnót poprzedniej epoki, prywatnie – jak mówił – mężczyzna dzieckiem podszyty oraz Alicja Wirth – uznana scenografka telewizyjna i teatralna, słynąca z urody i klasy. Eryk Lipiński – najbardziej znany karykaturzysta PRL-u, bon vivat, współtwórca Polskiej Szkoły Plakatu oraz Hanna Gosławska – uwielbiana rysowniczka satyrycznych scenek rodzajowych m.in. ze „Szpilek”. Poznajemy także Stafana i Franciszkę Themersonów – twórców awangardy filmowej w Polsce, niezależnych wydawców książek, artystów absolutnych. On – pisarz z nieodłączną fajką w zębach, deklarujący, że jest raczej czasownikiem niż rzeczownikiem, ona – genialna ilustratorka, bezkompromisowa wobec siebie i innych. Na koniec autorka nakreśla nam życie Gabriela i Hanny Rechowiczów – artystów plastyków przedstawicieli bohemy, twórców mozaik i wielkoformatowych dekoracji architektonicznych, których dom stał się żywą galerią i scenografią dla twórczego życia.

Każda z tych par dostaje swój rozdział w tej książce. Autorka przybliża nie tylko ich życie w małżeństwie, lecz także każdą postać z osobna począwszy od młodości do momentu, w którym spotykają swoją drugą połówkę po raz pierwszy. Dzięki fotografiom przedstawiającym ich dzieła oraz życie codzienne jeszcze lepiej poznajemy życie tych wyjątkowych par artystów. Dowiadujemy się również, jak ich życie zawodowe – artystyczne wpływało na to prywatne. Czytając tę książkę, można wysnuć wniosek, że zamiłowanie do sztuki było czymś, co nie tylko ich łączyło, ale wręcz stanowiło dla nich siłę napędową do przezwyciężania wszelkich trudności. „Twórcze życie we dwoje” to fascynująca pozycja, która nie tylko przypomina nam o tych wyjątkowych postaciach, ale też odkrywa je na nowo – jako wybrańców sztuki, którzy postanowili czerpać z niej siłę we dwoje.

Agata Tupaj