Trwa remont zabytkowego Podzamcza, ale Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu pozostaje otwarte dla zwiedzających

— Ruszył remont dachu muzeum — informuje Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu i wyjaśnia: — Od początku lipca na terenie Muzeum trwają prace związane z remontem dachu zabytkowego budynku Podzamcza — skrzydło wschodnie. Środki na remont pochodzą z projektu „Muzea ponad granicami. Etap II”, dofinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa. W obiekcie prezentowane jest 5 wystaw stałych przybliżających historię miasta i regionu. Mieszczą się tu także magazyny zbiorów i pracownie naukowe.

Muzeum przypomina historię budowli, która sięga prawdopodobnie XIV wieku: — Nazwa obiektu — Podzamcze — związana jest z jego lokalizacją na terenie jednego z podzamczy dawnego zespołu zamku krzyżackiego — pomiędzy dzisiejszą ul. Wapienną, gdzie przypuszczalnie mieścił się zburzony przez elbląskich mieszczan w 1454 r. zamek a zespołem szpitala św. Ducha.

— Budowla charakteryzuje się prostą, zwartą bryłą, typową dla spichlerzy. Zachowane materiały źródłowe donoszą o pracach przy obiekcie w drugiej połowie XVI wieku, kolejne odnotowane przebudowy miały miejsce w XVIII i XIX wieku. Budynek wielokrotnie zmieniał swoją funkcję: służył m.in. jako magazyn czy browar (słodownia). W czasie II wojny światowej zespół podzamcza został częściowo uszkodzony, a skrzydło wschodnie całkowicie pozbawione dachu. Stropy międzykondygnacyjne uległy zniszczeniu, piwnice w części północnej wypełniły się gruzem. Około 1978 roku rozpoczęto odbudowę obiektu — wyjaśniają pracownicy Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu.



— W roku 1987, z okazji 750-lecia miasta Elbląg, Podzamcze oddano do użytku Muzeum. Generalny remont budynku miał miejsce w latach 2012-2014 i został zrealizowany w ramach projektu dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Prace remontowe nie objęły dachu będącego wówczas w stanie zadowalającym. Obecnie, ze względu na niedostateczną kondycję poszycia, podjęto decyzję o remoncie — dodają.

Zadanie obejmuje m.in. wymianę uszkodzonych elementów deskowania i dachówki, izolację połaci dachu II piętra i lukarn, wykonanie obróbek blacharskich oraz uzupełnienie orynnowania. Prace remontowe realizowane są przez firmę z Elbląga. — Dzięki nim zabytkowy obiekt, będący jednym z niewielu reliktów przestrzennych i budowlanych dawnego kompleksu zamku krzyżackiego, zostanie zabezpieczony, a znajdujące się w budynku zbiory muzealne zyskają właściwe warunki przechowywania. Możliwe będzie także kontynuowanie w pełni prowadzonej w obiekcie i jego otoczeniu działalności kulturalnej, edukacyjnej czy związanej z popularyzacją dziedzictwa kulturowego regionu — przekazuje Muzeum.

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu pozostaje otwarte dla zwiedzających i w okresie letnim, do 30 września, działa od wtorku do niedzieli w godzinach 11-17:30.

Starówka w Elblągu została niemal doszczętnie zniszczona w trakcie wojny. Później zapadły decyzje o jej rozbiórce, co można uznać za szczęście w nieszczęściu — dziś Elbląg jest jednym z kilku tak dokładnie przebadanych archeologicznie miast europejskich. Elbląg Reconditus to historia dziejów miasta sięgająca aż XIII wieku. Wystawa prezentuje najciekawsze eksponaty, na które natrafili archeolodzy — co ciekawe, większość z nich odkryto w latrynach, czyli dawnych toaletach.

Znaleziska pochodzą z różnych terenów, bo do Elbląga — miasta słynącego z morskiego handlu — trafiały przedmioty z Niemiec, Skandynawii, Hiszpanii czy Francji. Eksponatów jest mnóstwo, wiele z nich udowadnia, że życie dawnych mieszkańców wcale tak bardzo nie odbiegało od naszego.

Co zobaczymy na wystawie? Średniowieczną giternę, obuwie, okulary, woskowe tabliczki ze śladami zapisków, naczynia ceramiczne i szklane — a wśród nich ciekawostkę dla dorosłych zwiedzających — datowanego na XV-XVI wiek szklanego fallusa. Poza tym fajki i buteleczki — jeszcze z zawartością! Analizy wykazały, że w niektórych z nich znajdowały się środki, które w minionych czasach uważano za lecznicze — m.in. rtęć, żywicę gwajakową, malachit.

Wystawie towarzyszy film holograficzny, który w dużym skrócie pokazuje prawie dwa tysiące lat historii Elbląga i okolic.

Przy okazji wizyty w muzeum warto zajrzeć jeszcze głębiej. „Elbląg. Historia ukryta pod ziemią” to wystawa, dzięki której oczami archeologów spojrzymy na wykopaliska, którymi tak naprawdę jeszcze do niedawna objęta była cała elbląska starówka.

Dwie łączące się płynnie ze sobą wystawy stanowią opowieść o dawnych niemieckich mieszkańcach Elbląga i okolic, którzy po II wojnie światowej musieli opuścić swoją ojczyznę, a z drugiej strony prezentują proces zadomawiania się w Elblągu tych Polaków (i nie tylko Polaków), którzy zdecydowali lub musieli się tutaj przenieść.

— Życie w mieście prezentowane jest głównie z perspektywy dziecka — zobaczymy tutaj, jak wyglądały wnętrza mieszkań i dawne zabawki, a z wywiadów, które prezentujemy w formie filmu oraz w postaci nagrań dostępnych za pośrednictwem infokiosku, dowiemy się, jak codzienność w Elblągu wspominają jego przedwojenni mieszkańcy — mówi w odniesieniu do wystawy „Świadectwa. Historia w twarzach — twarze historii” dr Joanna Szkolnicka.

Niewątpliwie ciekawym eksponatem jest zawartość przedwojennej walizki, którą odkryto pod schodami w czasie remontu jednego z budynków w podelbląskim Gronowie Górnym.

— To, co w niej znaleziono, świadczy o tym, że jakaś kobieta przygotowywała się do drogi — w walizce znalazły się przede wszystkim damska odzież i bielizna — niestety właścicielka nie zdążyła zabrać ze sobą bagażu — opowiada dr Szkolnicka.

Swoje miejsce na wystawie „Miasto nowych ludzi. Elbląg w pierwszej powojennej dekadzie 1945-1955” znalazły z kolei m.in. wydarzenia określane dziś mianem sprawy elbląskiej.

— Był to najbardziej dotkliwy i brutalny akt stalinowskich represji w naszych okolicach. Prezentujemy twarze kilku oskarżonych o wzniecenie pożaru hali produkcyjnej zakładów mechanicznych „Zamech” w Elblągu — w sumie bezpośrednio po pożarze aresztowano około 200 osób — część aresztowań była zupełnie przypadkowa, a wiele z tych osób nie miało nawet nic wspólnego z Zamechem — zaznacza dr Joanna Szkolnicka.

Wystawa to prawdziwy wehikuł czasu, który pozwala nawet na przejażdżkę tramwajem zniszczoną w wyniku działań wojennych ulicą Królewiecką, można także zajrzeć do dawnej szkolnej klasy i poznać największe powojenne gwiazdy elbląskiego sportu. Wyjątkowej atmosfery całej wystawie nadają archiwalne zdjęcia, dokumenty i wycinki gazet.

Dzięki wystawie można zobaczyć to, co udało się odnaleźć w podelbląskiej miejscowości Janów, na terenie dawnej wikińskiej osady. Nie brakuje tutaj przedmiotów codziennego użytku i tych wykorzystywanych do pracy. Bursztynowy krzyż i pozostałości naczyń liturgicznych wskazują na to, że w IX wieku w Truso były już odprawiane chrześcijańskie msze.

Najciekawsze są jednak te przedmioty, które nawiązują do wierzeń skandynawskich — zawieszki w kształcie młota Thora, ozdobne aplikacje prezentujące oblicze Odyna i Lokiego i wyjątkowe znalezisko — amulet, w którego wnętrzu ukryto srebrny pierścień.

— Medalion ozdobiony jest trzema głowami, które symbolizują trzy światy — według wierzeń epoki wikingów były to: świat bogów, ludzi i olbrzymów. Edda poetycka — najstarszy zabytek piśmiennictwa islandzkiego — zawiera fragment, w którym Odyn, zapytany o rzekę, która oddziela kraj bogów od kraju olbrzymów, wymienia nazwę Ifing — mogło chodzić o Ilfing, czyli rzekę Elbląg — mówi odkrywca osady Truso, dr Marek Jagodziński.