Wysoczyzna Elbląska od A do Z: N jak Natura 2000

2023-08-30 16:30:00(ost. akt: 2023-08-30 15:18:35)
Czosnek niedźwiedzi kwitnący w dolinie Grabianki

Czosnek niedźwiedzi kwitnący w dolinie Grabianki

Autor zdjęcia: Marta Piekarska

Natura 2000 to program tworzący sieć obszarów objętych ochroną przyrody na terenie Unii Europejskiej. Jego celem jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków uważanych za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Obszary te, wyznaczone we wszystkich państwach członkowskich, tworzą razem Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Mogą pokrywać się z miejscami objętymi innymi formami ochrony przyrody. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy ma na celu spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów.

TURYSTYCZNE ABC


Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.

N JAK NATURA 2000


Podstawą programu Natura 2000 są dwie unijne dyrektywy – dyrektywa ptasia z 1979 roku, zastąpiona dyrektywą z roku 2009 oraz dyrektywa siedliskowa, inaczej zwana habitatową, z roku 1992.

Ciekawostką jest, że aż 20 procent powierzchni lądowej naszego kraju podlega programowi Natura 2000. Pokazuje to jak wielkie przyrodnicze bogactwo posiada Polska i jak wielkie dziedzictwo wnosimy do europejskiej wspólnoty.

Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej


W granicach administracyjnych Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej znajduje się obszar Natura 2000 o nazwie Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej (PLH280029). Są to tereny objęte dyrektywą siedliskową, charakteryzujące się obecnością licznych głęboko wciętych dolin, łączących się w większe doliny z ciekami spływającymi w stronę krawędzi Wysoczyzny Elbląskiej do Zalewu Wiślanego.

Obszar ten wyróżnia się hipsometrycznie na tle sąsiadujących płaskich i równinnych regionów. Jest to efekt kilkakrotnie nasuwających się na tereny Polski lądolodów skandynawskich, które pozostawiały piaski, gliny czy głazy narzutowe. W ten sposób uformowane zostały rozmaite formacje terenu, typowo polodowcowe, w tym, charakterystyczne dla tego krajobrazu, wzniesienia górujące nad okolicą. Większość powierzchni pokrywają lasy liściaste. Dominują tu żyzne i kwaśne buczyny niżowe, w mniejszym stopniu grądy subatlantyckie. Wzdłuż strumieni wykształciły się wąskie pasy lasów łęgowych.

Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej charakteryzują się głęboko wciętymi dolinami
Fot. Zygmunt Gawron
Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej charakteryzują się głęboko wciętymi dolinami


Rośliny niespotykane na niżu


Urozmaicona rzeźba terenu jest efektem erozji u schyłku plejstocenu, która spowodowała powstanie systemu cieków odprowadzających wody z obszaru Wysoczyzny Elbląskiej. Przez kolejne stulecia wody o bystrych nurtach żłobiły strome wąwozy, które następnie zostały podzielone, tworząc gęstą sieć deniwelacji terenu. Taka rzeźba terenu sprzyja występowaniu siedlisk dogodnych do wzrostu i rozwoju gatunków na niżu niespotykanych.
Występują tu gatunki górskie i podgórskie, których próżno szukać w tej części kraju poza tym mezoregionem. Na terenie Parku stwierdzono występowanie gatunków takich jak np.: tojad dzióbaty (Aconitum variegatum), czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), olsza szara (Alnus incana), świerząbek orzęsiony (Chaerophylum hirsutum), lepiężnik biały (Petasites albus), żebrowiec górski (Pleurospermum austriacum), przetacznik górski (Veromica montana).

Takie skupienie gatunków górskich jest największym na polskim Niżu po wschodniej stronie Wisły, a na szeroko ujmowanym Pomorzu ustępuje jedynie nagromadzeniu ich stanowisk w centralnej części Pojezierza Kaszubskiego.

Kwitnący czosnek niedźwiedzi
Fot. Marta Piekarska
Kwitnący czosnek niedźwiedzi


Od wilka do bielika


Na obszarze tym stwierdzono występowanie sześciu gatunków "naturowych" zwierząt. Są to: wilk (Canis lupus), wydra (Lutra lutra), kumak nizinny (Bombina bombina), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), minóg strumieniowy (Lampetra planeri) i ryba o nieco mylącej nazwie — koza pospolita (Cobitis taenia).

Na uwagę zasługuje występowanie orzesznicy (Muscardinus avellanarius) i popielicy (Glis glis).

Spośród występujących tu rzadkich gatunków ptaków na uwagę zasługują: bocian czarny (Ciconia nigra), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis) oraz co raz licznieszy bielik (Haliaeetus albicilla).

Marta Piekarska
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej

A w piątek 25 sierpnia przeczytacie o orzesznicy — rzadkim gryzoniu z rodziny pilchowatych.



Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.