Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: N jak Nadbrzeże

Nadbrzeże ma bogatą historię, która zaczyna się już w XIV wieku. Wówczas komtur elbląski Konrad von Lichtenchain, przekazał Johannesowi 4 włóki ziemi nad Zalewem Wiślanym, pozwalając mu na budowę młyna. Ten przywilej, który później potwierdzono w 1347 roku, zapoczątkował rozwój osady, znanej wtedy jako Reimannshof.

Mimo że wojna trzynastoletnia (1450-1466) sprawiła, że wieś przez długi czas była opustoszała, to już za panowania króla Kazimierza Jagiellończyka miejscowość została przyłączona do Elbląga i zarządzana przez tamtejszych patrycjuszy. W 1734 roku pojawił się tu radca dworu pruskiego Hofrat Pöhling, który tchnął nowe życie w Nadbrzeże. Wybudował nowy dwór, otoczył go parkiem, a w samej wsi postawił kilka chałup i karczmę. Powstały również folwarki, w tym Bogdaniec, które miały wspierać rozwój Nadbrzeża. Kolejne lata przyniosły zmiany właścicieli majątku, wśród nich był m.in. Niels Petersen Flesburg oraz porucznik Albert Falck von Plachetzki. W 1837 roku majątek przejął porucznik Fryderyk Ludwik Alfred Kall, który założył tu zakład wodolecznictwa. Stworzył dom zdrojowy, a park przystosował do nowych, zdrowotnych celów.

W połowie XIX wieku majątek ponownie zmienił właściciela, tym razem został nim baron Leopold von Götzen. To on przyczynił się do przekształcenia Nadbrzeża w popularny kurort. Mieszkańcy Elbląga chętnie odwiedzali to miejsce, które tętniło życiem. Na początku XX wieku, mimo zamknięcia uzdrowiska, Nadbrzeże nadal było znane z cegielni, młynów, przystani, gospody i urzędu pocztowego. Podczas II wojny światowej w Nadbrzeżu działał podobóz Hopeehill (Außenstelle Hopeehill), będący częścią hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof. Podobóz ten został utworzony 29 maja 1942 roku. Na jego terenie znajdowały się dwie cegielnie, w których zmuszani do pracy byli więźniowie. Początkowo pracowało tam 40 więźniów, później ta liczba zwiększyła się do około 300. Podobóz został zlikwidowany 22 stycznia 1945 roku, a ocalałych więźniów przetransportowano do głównego obozu w Stutthofie, gdzie wzięli udział w tzw. marszu śmierci. Te tragiczne wydarzenia zostały upamiętnione pomnikiem znajdującym się w Nadbrzeżu przy drodze wojewódzkiej nr 503. Przy pomniku corocznie w kwietniu PTTK Oddział Ziemi Elbląskiej organizuje Ogólnopolski Zlot Pamięci Narodowej.

Dziś Nadbrzeże znane jest przede wszystkim z przystani morskiej dla jachtów o małym zanurzeniu. Jest to świetna baza wypadowa do poznania Zalewu Wiślanego i wodnej wyprawy np. do Krynicy Morskiej. Warto wspomnieć, że w Nadbrzeżu zatrzymywały się pociągi nieistniejącej już niestety kolei nadzalewowej.

Równie ciekawym miejscem wartym odwiedzenia jest Art-Cegielnia prowadzona przez Państwa Melerskich. Jest to miniskansen, w którym można podziwiać zabudowania, w których przed wojną suszono cegły, fragment pieca z 40-metrowym kominem oraz zabytkową kolejkę, która kiedyś rozwoziła cegły – prawdziwe miejsce z duszą przypominające o dawnej świetności tego terenu.

Kamil Zimnicki, Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:

Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.