Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: O jak olsza

O jak olsza
Dziś naszym bohaterem jest olsza czarna (Alnus glutinosa) zwana także olchą z do rodziny brzozowatych. Jest to drzewo, które preferuje wilgotne środowisko – często można ją spotkać w miejscach podmokłych Wysoczyzny Elbląskiej, głównie przy potokach i zbiornikach wodnych. Olsza czarna charakteryzuje się tym, że jej liście są na szczycie wycięte lub przynajmniej tępe i nie zmieniają koloru jesienią, a młode liście i gałązki są lepkie.Interesującą cechą olszy czarnej jest jej zdolność do współpracy z bakteriami, które pomagają w gromadzeniu azotu, co sprawia, że drzewo to ma pozytywny wpływ na wzbogacanie gleby w ten ważny składnik.

To drzewo rozpoczyna kwitnienie już na początku marca, kiedy to można zaobserwować dwa rodzaje kwiatostanów rozwijających się jeszcze przed liśćmi. Męskie kwiatostany przybierają formę wydłużonych (o długości do 3 cm), czerwonawych kotków rosnących po 2 lub 3, podczas gdy żeńskie, mają formę znacznie krótszych szyszeczek. Dojrzewając, przekształcają się w małe, początkowo zielone, a później czarne szyszeczki - owocostany. Owocem jest mały, brunatny orzeszek, zaopatrzony w bardzo wąskie skrzydełka. Olsza czarna rośnie głównie na terenach nizinnych, od wybrzeża Bałtyku aż po pogórza, preferując nasłonecznione miejsca o wysokiej wilgotności powietrza. Jest to gatunek rozpowszechniony w całej Europie. W Polsce spotyka się jeszcze dwa inne gatunki olchy: szarą i zieloną, które występują głównie w rejonach górskich, choć tę pierwszą można również spotkać na Wysoczyźnie Elbląskiej.

Drewno olszy czarnej ma charakterystyczny, jasnoczerwony kolor, który z czasem na słońcu przybiera barwę czerwono-pomarańczową. Drzewo to jest wrażliwe na suszę i ataki owadów, co sprawia, że szybko ulega rozkładowi. Jednakże olsza czarna jest odporna na zalanie wodą – drzewo zanurzone w wodzie przez lata czernieje, a jego drewno staje się twardsze, co czyni je trudnym do przetworzenia zwykłymi narzędziami. W przeszłości, ze względu na te właściwości, drewno olszy było wykorzystywane do budowy statków, elementów konstrukcji wodnych oraz rur do transportu wody. Niektóre zabytkowe budynki i konstrukcje w Wenecji stojące w wodzie zawdzięczają swoją trwałość właśnie drewnu olchy czarnej.
Polska nazwa olszy czarnej pochodzi od jej ciemnej kory, która kiedyś była używana do barwienia tkanin na czarno.

W dawnych wierzeniach olcha miała też swoje miejsce – uważano, że gałązki tego drzewa położone na ścieżkach myszy skutecznie odstraszały te gryzonie.
Współcześnie drewno olchy czarnej znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle – wykorzystuje się je do produkcji płyt, sklejki, tarcicy, papieru, a także w przemyśle meblarskim i budownictwie. Jest także popularnym materiałem na opał oraz do wędzenia mięs i ryb, ponieważ charakteryzuje się dobrymi właściwościami grzewczymi.

Olsza czarna odgrywa również istotną rolę w medycynie. Napary z jej liści mogą wspomagać leczenie dolegliwości przewodu pokarmowego oraz wrzodów żołądka. Ciepłe okłady z miazgi z kory i liści stosowane są przy leczeniu zapalenia stawów, mięśni i korzonków nerwowych. Ponadto, okłady z naparu świeżych liści mogą być pomocne w leczeniu owrzodzeń skóry, żylaków nóg oraz wspomagać gojenie się ran.

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:

Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.