Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: Ś jak śledziennica skrętolistna

Ś jak śledziennica skrętolistna
Śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium alternifolium L.) to jeden z dwóch gatunków tej rośliny występujących w Polsce. Często można ją spotkać w lasach Wysoczyzny Elbląskiej. Druga odmiana – śledziennica naprzeciwlistna – rośnie tylko na zachodzie kraju. Obie preferują wilgotne i cieniste lasy, okolice źródlisk, brzegi strumieni – generalnie miejsca z wysokim poziomem wód gruntowych.

Niepozorna roślina zwiastunem wiosny
Śledziennica skrętolistna (rzadziej zwana naprzemianlistną) to niewysoka (do 15, maksymalnie do 20 cm) wieloletnia roślina z charakterystycznymi okrągławymi, nerkowatymi liśćmi o karbowanych, wrębnych brzegach (wcięcia między wrębami są bardzo wąskie). Liście są dość grube, jasnozielonej barwy i mają długie ogonki. Jak sama nazwa tej odmiany wskazuje, liście na łodydze są ustawione skrętolegle. Łodyga jest wzniesiona, trójkanciasta, na dole rzadko owłosiona. Kłącze ma długie rozłogi. Śledziennica rośnie w grupach, tworząc darń luźno pokrywającą ziemię.

Żółte kwiaty śledziennicy są małe, niepozorne i pozbawione płatków. Wyglądają na znacznie większe dzięki temu, że znajdujące się pod nimi liście mają złocistożółtą barwę. Łacińska nazwa Chrysosplenium pochodzi prawdopodobnie od słów „złoto” (chrysos) i „pełny” (plenum), a więc nawiązuje do barwy kwiatów i liści pod kwiatami.

Śledziennica jest zaliczana do najwcześniej kwitnących wiosennych roślin – jej kwiaty pojawiają się już w marcu. Jest rośliną samopylną, ale jej kwiaty mogę też być zapylane przez owady i ślimaki. Śledziennica jest chamefitem i hemikryptofitem, czyli rośliną, której pąki znajdują się nisko nad ziemią (na powierzchni ziemi) i zimują chronione przez szczątki obumarłych roślin oraz śnieg.

Czy śledziennica ma coś wspólnego ze śledzioną?
Śledziennica skrętolistna to znana od dawna roślina lecznicza, stosowana przez wieki w medycynie ludowej. Kiedyś często wierzono, że do leczenia danego schorzenia potrzebne są rośliny w odpowiednim kolorze, na zasadzie podobne leczy podobne, czyli np. żółtaczkę (którą uznawano za „objaw słabości wątroby”) leczono roślinami o żółtych kwiatach, krwotoki – roślinami o czerwonych kwiatach i czerwonym winem itp. W wielu przypadkach pokrywało się to z obecną wiedzą (np. dziurawiec o żółtych kwiatach ma działanie żółciopędne, krwiściąg lekarski o ciemnobordowych kwiatach przyspiesza krzepnięcie krwi).

Śledziennica nie jest wymieniana wśród najważniejszych roślin leczniczych, nie ma jej w większości wykazów. Ta roślina (a ściślej – jej ziele) zawiera między innymi fitosterole, których spożywanie obniża poziom cholesterolu u ludzi, działającą przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo i przeciwwirusowo kwercetynę oraz kwas elagowy, który również działa przeciwzapalnie i wspiera układ odpornościowy człowieka. Ziele śledziennicy ma więc właściwości żółciopędne, odtruwające, przeciwzapalne, antywirusowe i moczopędne. Zewnętrznie może być stosowane (po roztarciu lub zmieleniu np. z olejem lnianym) do leczenia wyprysków, łuszczycy, odleżyn i trudno gojących się ran. Wewnętrznie może być używane (jako napar, macerat lub nalewka) jako środek poprawiający trawienie, przy schorzeniach wątroby i śledziony, zakażeniach układu moczowego, przy kamicy żółciowej i nerkowej. Jak każdego zioła, nie można jednak śledziennicy przyjmować zbyt długo.

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:

Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.