Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2025: H jak hedera, czyli bluszcz

Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.

H jak hedera, czyli bluszcz

Hedera, czyli bluszcz, to łacińska nazwa pnączy, z których tylko jeden gatunek – bluszcz pospolity (Hedera helix) – jest w Polsce rodzimym gatunkiem, natomiast inne są sadzone w ogrodach. Wszystkie bluszcze są pnączami, czyli mają długie łodygi, płożące się po ziemi lub wspinające na podpory. Bluszcz silnie przyczepia się do pnia drzewa, podłoża, płotu lub ściany budynku dzięki znajdującym się na pędach bardzo licznym korzeniom przybyszowym. Jedna łodyga bluszczu może w ten sposób wspiąć się na wysokość do 20 metrów. Może także osiągnąć do 70 cm grubości obwodu i silnie rozgałęziając się, pokryć znaczną powierzchnię ściany budynku bądź też obrosnąć drzewo, jednocześnie jednak stanowiąc dla swojej podpory spore obciążenie.

Zimozielone pnącze, dawniej objęte ochroną
Dziko rosnący bluszcz pospolity ma dobrze wszystkim znane ciemnozielone, zimotrwałe, błyszczące, skórzaste, trój- lub pięcioklapowe liście. Warto zauważyć, że takie liście mają pędy płonne, na których nie pojawiają się kwiaty. Natomiast liście na pędach kwiatowych mają zupełnie inny kształt: są jajowate, na końcu zaostrzone, o całych brzegach, delikatniejsze. Bluszcz wypuszcza pędy kwiatowe, gdy rośnie na nasłonecznionych stanowiskach i gdy jego łodygi osiągną pewną wysokość lub też cała roślina osiągnie odpowiedni wiek: minimum kilkanaście lat. Wtedy rozwijają się pozbawione korzeni przybyszowych pędy kwiatowe, a na nich kwiaty. Te ostatnie są drobne, niepozorne, żółtawozielone lub białawe i zebrane w grona w kształcie baldachów. Co interesujące, bluszcz w przeciwieństwie do większości roślin kwitnie jesienią, a owocuje wiosną. Kwiaty pojawiają się w okresie od września do listopada. W marcu i kwietniu następnego roku dojrzewają owoce bluszczu: niebieskoczarne, kuliste, trujące jagody.

Roślina lecznicza i trująca
Bluszcz pospolity jest trującą rośliną (truciznę zawierają wszystkie jej części), ale też leczniczą i stosowaną w kosmetyce. Na jagody bluszczu mogą skusić się dzieci. Na szczęście owoce są tak twarde i gorzkie, że trudno zjeść ich więcej niż kilka, więc śmiertelne zatrucia zdarzają się bardzo rzadko. Jako zielarski surowiec wykorzystuje się liście bluszczu. Roślina ta ma właściwości wykrztuśne i przeciwskurczowe, jest więc wykorzystywana w syropach przeciwkaszlowych przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Stosowany zewnętrznie bluszcz zmiękcza skórę i łagodzi jej stany zapalne. Jest również wykorzystywany w preparatach antycellulitowych. W Polsce do 2014 roku bluszcz pospolity był objęty ochroną gatunkową. Ściślej: do 2001 roku chronione były tylko okazy kwitnące i owocujące, między 2001 a 2014 rokiem wszystkie okazy bluszczu, a obecnie bluszcz pospolity nie podlega ochronie prawnej. Na Wysoczyźnie, w lasach liściastych występuje dość pospolicie.

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z 2024:

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z 2025: