Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: C jak centuria
2024-02-24 14:00:00(ost. akt: 2024-02-23 14:12:21)
Centurie to rośliny z rodziny goryczkowatych. W Polsce można napotkać trzy gatunki centurii: pospolitą (zwyczajną), nadbrzeżną i nadobną. Na Wysoczyźnie Elbląskiej występuje tylko jeden z nich: centuria pospolita.
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.
C jak centuria
Centurie to rośliny z rodziny goryczkowatych. W Polsce można napotkać trzy gatunki centurii: pospolitą (zwyczajną), nadbrzeżną i nadobną. Na Wysoczyźnie Elbląskiej występuje tylko jeden z nich: centuria pospolita.
Zioło o różowych kwiatach
Centuria pospolita lub zwyczajna (Centaurium erythraea), zwana również tysiącznikiem, jest objęta częściową ochroną gatunkową. Jest to roślina dwuletnia, dorastająca do 50 cm wysokości. W pierwszym roku wyrastają liście odziomkowe, zebrane w różyczkę przy ziemi, a dopiero w kolejnym roku wyrasta łodyga kwiatowa. Centuria ma różowe kwiaty o pięciu płatkach, zebrane na szczycie łodygi w kwiatostan. Kwitnie od lipca do września. Owocem jest torebka z drobnymi, ciemnymi nasionkami. Centuria pospolita rośnie na suchych zboczach, na łąkach i pastwiskach, ugorach, nieużytkach, murawach przydrożnych, polanach, zrębach leśnych i w widnych lasach. Występuje w prawie całej Europie. Jest to jednak roślina trudno rozsiewająca się i po zerwaniu z danego stanowiska znika bezpowrotnie.
Uniwersalna roślina lecznicza
Centuria pospolita jest rośliną leczniczą. Cała roślina ma gorzki smak, ponieważ zawiera gorzkie związki glikozydowe, poprawiające wydzielanie śliny, żółci, soków żołądkowych i pracę przewodu pokarmowego. Z tego też powodu ziele centurii poprawia trawienie i może być stosowane przy zaburzeniach apetytu. Napar z ziela centurii można także wykorzystywać jako środek ogólnie wzmacniający organizm, na przykład po ciężkich chorobach, gdyż przyspiesza wchłanianie składników odżywczych w przewodzie pokarmowym. Ma również właściwości przeczyszczające, przeciwgorączkowe i moczopędne. Nie wolno natomiast stosować go przy nadkwasocie, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Bezpieczna dawka wynosi do 2 gram ziela na dobę, w formie naparu, pitego w porcjach przez cały dzień (warto dodać, że nie powinno się go słodzić). Jak wszystkie zioła, centuria lepiej działa w mieszankach niż osobno. Stosowana samodzielnie lub w nadmiarze może mieć niekorzystne skutki uboczne: powoduje bóle brzucha, mdłości i wymioty. Można ją także stosować zewnętrznie: świeże zioło i maceraty przyspieszają gojenie się owrzodzeń i ran.
Centuria pospolita lub zwyczajna (Centaurium erythraea), zwana również tysiącznikiem, jest objęta częściową ochroną gatunkową. Jest to roślina dwuletnia, dorastająca do 50 cm wysokości. W pierwszym roku wyrastają liście odziomkowe, zebrane w różyczkę przy ziemi, a dopiero w kolejnym roku wyrasta łodyga kwiatowa. Centuria ma różowe kwiaty o pięciu płatkach, zebrane na szczycie łodygi w kwiatostan. Kwitnie od lipca do września. Owocem jest torebka z drobnymi, ciemnymi nasionkami. Centuria pospolita rośnie na suchych zboczach, na łąkach i pastwiskach, ugorach, nieużytkach, murawach przydrożnych, polanach, zrębach leśnych i w widnych lasach. Występuje w prawie całej Europie. Jest to jednak roślina trudno rozsiewająca się i po zerwaniu z danego stanowiska znika bezpowrotnie.
Uniwersalna roślina lecznicza
Centuria pospolita jest rośliną leczniczą. Cała roślina ma gorzki smak, ponieważ zawiera gorzkie związki glikozydowe, poprawiające wydzielanie śliny, żółci, soków żołądkowych i pracę przewodu pokarmowego. Z tego też powodu ziele centurii poprawia trawienie i może być stosowane przy zaburzeniach apetytu. Napar z ziela centurii można także wykorzystywać jako środek ogólnie wzmacniający organizm, na przykład po ciężkich chorobach, gdyż przyspiesza wchłanianie składników odżywczych w przewodzie pokarmowym. Ma również właściwości przeczyszczające, przeciwgorączkowe i moczopędne. Nie wolno natomiast stosować go przy nadkwasocie, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Bezpieczna dawka wynosi do 2 gram ziela na dobę, w formie naparu, pitego w porcjach przez cały dzień (warto dodać, że nie powinno się go słodzić). Jak wszystkie zioła, centuria lepiej działa w mieszankach niż osobno. Stosowana samodzielnie lub w nadmiarze może mieć niekorzystne skutki uboczne: powoduje bóle brzucha, mdłości i wymioty. Można ją także stosować zewnętrznie: świeże zioło i maceraty przyspieszają gojenie się owrzodzeń i ran.
Lecznicze właściwości centurii są znane już od V wieku przed naszą erą. W późniejszych okresach stosował ją Dioskorydes, Pliniusz, św. Hidegarda z Bingen, Paracelsus i inni. Dawniej była stosowana w lecznictwie do leczenia wielu chorób: od schorzeń wątroby, przez anemię, nadciśnienie tętnicze po malarię i zwalczanie robaczyc. Nazwa ludowa: tysiącznik pochodzi ze źle przetłumaczonej nazwy łacińskiej: centum oznacza sto. Zgodnie z mitologią, centaur Chejron (Chiron) leczył centurią rany, które zadał mu Herkules.
Pamiętajmy jednak, że jest to w Polsce roślina chroniona – nie wolno jej samodzielnie zrywać, można natomiast kupić ją w sklepach zielarskich lub w formie gotowych preparatów w aptekach.
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: A jak Abegg](https://m.wm.pl/2023/01/z2/bazantarnia-2a-945204.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: A jak Abegg
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: B jak bielik](https://m.wm.pl/2023/01/z2/2-fot-zygmunt-gawron-949594.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: B jak bielik
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Kadyny od początku były królewskie. Mieszkała tu ponoć kiedyś pruska księżniczka](https://m.wm.pl/2023/02/z2/6-fot-archiwum-pkwe-kadyny-od-poczatku-byly-krolewskie-mieszkala-tu-ponoc-kiedys-pruska-ksiezniczka-954912.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: C jak cesarz
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Krętogłów jako jedyny z dzięciolego rodu odlatuje na zimę do Afryki.](https://m.wm.pl/2023/02/z2/2-fot-zbigniew-zagrodzki-kretoglow-jako-jedyny-z-dzieciolego-rodu-odlatuje-na-zime-do-afryki-959804.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: D jak dzięcioł
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności](https://m.wm.pl/2023/03/z2/2-der-burgwall-bei-lenzen-964757.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: F jak flora wiosenna](https://m.wm.pl/2023/03/z2/1-fot-zygmunt-gawron-fiolek-lesny-969681.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: F jak flora wiosenna
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Święty Kamień znajduje się w wodach Zalewu Wiślanego. Na drugim planie zabudowania Fromborka](https://m.wm.pl/2023/04/z2/1-fot-zygmunt-gawron-977238.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: G jak głazy narzutowe
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Hoggo to drugi pod względem wieku pomnik przyrody na terenie Nadleśnictwa Elbląg](https://m.wm.pl/2023/04/z2/zzzzzzgtgtfgjuyjh-983837.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: H jak Hoggo
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Na terenie Wysoczyzny Elbląskiej kosaćce żółte można spotkać na terenach podmokłych](https://m.wm.pl/2023/05/z2/fot-zygmunt-gawron-987783.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: I jak irys, czyli kosaciec
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: J jak jeleń sika](https://m.wm.pl/2023/05/z2/fot-zygmunt-gawron-2-995868.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: J jak jeleń sika
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: K jak kruszczyki](https://m.wm.pl/2023/06/z2/fot-zygmunt-gawron-kruszczyk-siny-999032.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: K jak kruszczyki
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: L jak lepiężnik](https://m.wm.pl/2023/06/z2/1-fot-zygmunt-gawron-lepieznik-bialy-gatunek-gorski-na-wysoczyznie-elblaskiej-1005303.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: L jak lepiężnik
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Ł jak Łęcze](https://m.wm.pl/2023/07/z2/3-fot-zygmunt-gawron-1014049.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Ł jak Łęcze
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: M jak miodunka](https://m.wm.pl/2023/07/z2/1-fot-zygmunt-gawron-1019743.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: M jak miodunka
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: N jak Natura 2000](https://m.wm.pl/2023/08/z2/2-fot-marta-piekarska-czosnek-niedzwiedzi-kwitnacy-w-dolinie-grabianki-1025251.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: N jak Natura 2000
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: O jak orzesznica](https://m.wm.pl/2023/08/z2/4-fot-zbigniew-zagrodzki-swiat-na-galazkach-1031271.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: O jak orzesznica
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Aleja kasztanowców w Bogdańcu](https://m.wm.pl/2023/09/z2/fot-zbigniew-zagrodzki-aleja-kasztanowcow-w-bogdancu-1037951.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: P jak pomniki przyrody
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z: R jak rezerwat przyrody](https://m.wm.pl/2023/09/z2/1-fot-zygmunt-gawron-malowniczo-meandrujaca-stradanka-plynie-przez-najdziksze-ostepy-wysoczyzny-elblaskiej-1044925.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: R jak rezerwat przyrody
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Szlak Kopernikowski to jedna z najpopularniejszych tras w północnej Polsce](https://m.wm.pl/2023/10/z2/2-fot-kamil-zimnicki-1054169.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: S jak Szlak Kopernikowski
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Turystyczne ABC: Święty Kamień. To tutaj składano ofiary bogom](https://m.wm.pl/2023/10/z2/fot-2-grzegorz-zawrotny-1060161.jpg)
Turystyczne ABC: Święty Kamień. To tutaj składano ofiary bogom
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Turystyczne ABC: Tojad rycerzem leśnych parowów](https://m.wm.pl/2023/11/z2/1-fot-zbigniew-zagrodzki-trzmiel-na-kwiatach-tojadu-1066160.jpg)
Turystyczne ABC: Tojad rycerzem leśnych parowów
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Turystyczne ABC: Sowa mądra głowa czy świetny łowca?](https://m.wm.pl/2023/11/z2/1-fot-grzegorz-zawrotny-uszatka-1072811.jpg)
Turystyczne ABC: Sowa mądra głowa czy świetny łowca?
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Zima na Wysoczyźnie Elbląskiej](https://m.wm.pl/2023/12/z2/3-fot-kamil-zimnicki-1078929.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: W jak Wysoczyzna Elbląska
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Nazwa zaskrońca pochodzi od żółtych plam z tyłu głowy — jest to cecha odróżniająca go od innych węży](https://m.wm.pl/2023/12/z2/fot-zefiryn-pagowski-nazwa-zaskronca-pochodzi-od-zoltych-plam-z-tylu-glowy-jest-to-cecha-odrozniajaca-go-od-innych-wezy-1078949.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Z jak zaskroniec zwyczajny
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: A jak aster solny](https://m.wm.pl/2024/01/z2/1-fot-jolanta-zielinska-1092321.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: A jak aster solny
PRZECZYTAJ KONIECZNIE:
![Najsłynniejsza legenda Bażantarni związana jest z pomnikiem przyrody: Diabelskim Kamieniem, spoczywającym w Srebrnym Potoku, co najmniej od czasów budowy kościoła św. Mikołaja w Elblągu](https://m.wm.pl/2024/01/z2/1-fot-marta-piekarska-1098443.jpg)
Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: B jak Bażantarnia
Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.
![](https://m.wm.pl/2023/01/n/kod-qr-jpg-945046.jpg)
![](https://m.wm.pl/2023/01/n/kod-qr-jpg-945046.jpg)
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zaloguj się lub wejdź przez![FB](/i/icons/fb.png)